Home

Internal

International

Kontakt

de|en|pl

50 krajów – 116 biur – około 6000 pracowników – 1 firma |

Na świecie

Nasz strona wykorzystuje pliki cookies w celu personalizacji oferty wysyłanej do klientów oraz analizy zachowania użytkowników, tak aby dostarczać usługi na najwyższym poziomie. Korzystając ze strony wyrażają Państwo zgodę na przetwarzanie danych. Dalsze informacje można znaleźć w polityce prywatności.

Obraz sprawozdania – rzetelne i jasne sprawozdanie finansowe

Izabela Andrzejak, Kornelia Dziasek

13 maja 2025

Rzetelność i jasność obrazu sprawozdania finansowego to jedna z podstawowych zasad rachunkowości. Dowiedz się, na czym polega i dlaczego jest kluczowa dla zapewnienia wiarygodności jednostki i budowania zaufania.

SPIS TREŚCI

Na czym polega zasada rzetelnego i jasnego obrazu sprawozdania finansowego?
Obraz sprawozdania finansowego – pozostałe zasady
Odbiorcy sprawozdania finansowego
Elementy sprawozdania finansowego
Kto sporządza sprawozdanie finansowe?
Podsumowanie
Zaufaj ekspertom

Na czym polega zasada rzetelnego i jasnego obrazu sprawozdania finansowego?

Zasada rzetelnego i jasnego obrazu sprawozdania finansowego została zapisana w art. 4 ust. 1 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym:

„Jednostki obowiązane są stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy”.

Rzetelność w kontekście sprawozdawczości finansowej to fundament, który zapewnia, że informacje przedstawione w sprawozdaniu wiernie odzwierciedlają rzeczywistość gospodarczą jednostki. Oznacza to, że dane księgowe powinny dokładnie odzwierciedlać:

stan majątku jednostki (np. środki trwałe, zapasy, należności);
zobowiązania (np. kredyty, zobowiązania wobec dostawców);
wynik finansowy (przychody, koszty, zysk/strata);
zdarzenia gospodarcze (np. amortyzacja, zakupy, sprzedaż) zgodnie z ich treścią ekonomiczną, a nie tylko prawną.

Rzetelność wymaga unikania manipulacji, kreatywnej księgowości czy dowolnej interpretacji przepisów w celu osiągnięcia korzystnych wyników. Wymaga także stosowania ugruntowanych zasad rachunkowości w sposób konsekwentny i niebudzący wątpliwości. Aktywa i pasywa muszą być prawidłowo wycenione zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości lub innymi standardami (np. MSSF, jeżeli dana jednostka je stosuje), przy zachowaniu zasady ostrożności.

Z kolei zasada jasnego obrazu ma za zadanie zapewnić, że informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym są przejrzyste, uporządkowane i zrozumiałe dla użytkownika. Sprawozdanie powinno zostać zatem sporządzone w taki sposób, aby osoba posiadająca podstawową wiedzę z zakresu finansów i rachunkowości mogła bez problemu je zrozumieć. Należy więc unikać nadmiernie specjalistycznego języka, nieczytelnych skrótów czy ukrytych informacji. Informacje powinny być także na tyle szczegółowe, aby użytkownik mógł zrozumieć sytuację jednostki. W przypadku istotnych pozycji należy dodać noty objaśniające, które opisują źródło danych, zasady wyceny, zmiany w porównaniu do poprzednich okresów itd. Jasność obrazu wymaga, aby dane zawarte w sprawozdaniu były spójne z wcześniejszymi okresami i umożliwiały ich porównanie.

Zgodnie z art. 4 ust. 1b ustawy o rachunkowości, w sytuacji gdy zastosowanie określonego przepisu w sposób dosłowny mogłoby zniekształcić obraz finansowy, dana jednostka nie stosuje wtedy takiego przepisu, ale jej obowiązkiem jest wyjaśnienie tego w sposób zrozumiały i przejrzysty w informacji dodatkowej, aby użytkownicy sprawozdania mogli w pełni zrozumieć, jak takie odstąpienie wpływa na przedstawianą sytuację finansową.

Zasada prawdziwego i rzetelnego obrazu sprawozdania finansowego opisana została także w Międzynarodowych Standardach Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) i ogólnie przyjętych zasad rachunkowości (GAAP). Zgodnie z nimi sprawozdania finansowe powinny wiernie przedstawiać działalność finansową jednostki sprawozdawczej. Obejmuje to rzetelne wykazywanie przychodów, kosztów, zysków oraz opis potencjalnych ryzyk.

Sprawozdanie finansowe musi zawierać wszystkie informacje niezbędne do zrozumienia sytuacji jednostki. Celem stosowania zasad rzetelności i jasności jest zatem zapewnienie, że sprawozdania finansowe będą użyteczne dla ich odbiorców oraz umożliwią im podejmowanie decyzji na podstawie wiarygodnych danych.

Obraz sprawozdania finansowego – pozostałe zasady

Podczas sporządzania sprawozdania finansowego, należy pamiętać jeszcze o pozostałych zasadach, takich jak:

Zasada istotności

Mówi o tym, że informacje w sprawozdaniu finansowym należy uznać za istotne wtedy, gdy ich pominięcie lub zniekształcenie może wpływać na decyzje podejmowane przez użytkowników tych sprawozdań.

Zasada wyższości treści ekonomicznej nad formą prawną

Oznacza, że pomimo ogólnych zasad obowiązujących wszystkie jednostki prowadzące księgi rachunkowe dana jednostka, starając się przedstawić swoją sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy w sposób jak najbardziej rzetelny i wiarygodny, może zrezygnować ze stosowania określonego przepisu ustawy o rachunkowości. Może jednak tego dokonać tylko w wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach np. wynikających ze szczególnych okoliczności spotykających jednostkę.

Odbiorcy sprawozdania finansowego

Odbiorcami sprawozdania finansowego są osoby, instytucje oraz podmioty, które korzystają z tych informacji w celu podejmowania decyzji ekonomicznych, inwestycyjnych, kredytowych lub operacyjnych. Celem sporządzania sprawozdania finansowego nie jest więc jedynie spełnienie wymogów prawnych, ale także zapewnienie użytkownikom sprawozdania możliwości podejmowania trafnych i racjonalnych decyzji na podstawie przekazanych informacji.

Do użytkowników sprawozdań finansowych zalicza się m.in.:

inwestorów – udziałowcy i akcjonariusze; tę grupę użytkowników interesują informacje, na podstawie których można ocenić, czy warto inwestować w daną jednostkę, jakie ryzyka mogą wystąpić oraz jaka jest zdolność jednostki do wypłaty dywidendy;
kredytodawców – do tej grupy zalicza¬ się banki lub inne instytucje finansowe; na podstawie sprawozdania finansowego mogą ocenić zdolność jednostki do spłaty rat i odsetek w terminie oraz czy spółka jest wypłacalna;
dostawców – zainteresowani są przede wszystkim kondycją finansową jednostki, przez co oceniają prawdopodobieństwo, czy spółka będzie w stanie spłacić zobowiązania handlowe w wyznaczonym terminie;
odbiorców – jednostka posiada klientów, z którymi może mieć kontrakty długoterminowe na przykład na 5–10 lat; ta grupa będzie zainteresowana zdolnością spółki do kontynuacji działalności, jeżeli działalność odbiorcy jest ściśle zależna, na przykład od możliwości produkcyjnych spółki, to w przypadku jej upadłości odbiorcy również może grozić prawdopodobieństwo przerwania działalności;
kierownictwo jednostki – informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych po¬magają kierownictwu jednostki w podejmowaniu optymalnych decyzji dotyczą¬cych rozwoju i planów spółki;
opinia publiczna – w zależności od wielkości jednostka może przyczynić się w mniejszym bądź większym stopniu do rozwoju regionu, w którym prowadzi działalność, np. wybudowanie dużego zakładu produkcyjnego może przyczynić się do wzrostu zatrudnienia.

Sprawozdanie finansowe jest więc istotnym narzędziem dla różnych grup interesariuszy, którzy używają go do podejmowania decyzji ekonomicznych. Każda z grup korzysta ze sprawozdania w różny sposób, w zależności od swoich potrzeb i celów.

Elementy sprawozdania finansowego

Sprawozdanie finansowe obejmuje dane księgowe dotyczące dwóch okresów – obecnego i porównawczego (rok wcześniej). Okres to rok obrotowy, którym zazwyczaj jest rok kalendarzowy.

Sprawozdanie finansowe składa się z kilku elementów wyszczególnionych w ustawie o rachunkowości, które są niezbędne do przedstawienia pełnego obrazu sytuacji majątkowej i finansowej danej jednostki gospodarczej oraz jej wyniku finansowego. Należą do nich:

bilans – przedstawia stan majątku jednostki (aktywa) oraz źródła jego finansowania (pasywa) na dzień bilansowy, który jest ostatnim dniem okresu obrotowego oraz na poprzedni dzień bilansowy;
rachunek zysków i strat – zestawienie przychodów i kosztów, które jednostka poniosła w danym roku oraz zysk lub stratę z działalności;
informacja dodatkowa – element ten obejmuje wprowadzenie do sprawozdania, w którym opisane są najważniejsze dane jednostki, zasady polityki rachunkowości (np. jakie jednostka stosuje stawki amortyzacyjne, metody wyceny aktywów i pasywów), noty i objaśnienia do sprawozdania finansowego oraz informacje, które nie są wykazane w innych elementach sprawozdania, a które są istotne z punktu widzenia użytkowników zewnętrznych;
zestawienie zmian w kapitale własnym – w nim pokazuje się zmiany dotyczące rodzajów kapitałów jednostki (np. czy została wypłacona dywidenda, czy spółka przeznaczyła zysk na kapitał zapasowy lub czy rozliczono stratę z lat ubiegłych);
rachunek przepływów pieniężnych – pokazuje przepływ środków pieniężnych od początku okresu obrotowego, przez ich wpływ i odpływ, aż do końca okresu obrotowego.

Wszystkie te elementy dają łącznie pełny obraz sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, jej wyników oraz sposobu zarządzania środkami pieniężnymi, co umożliwia użytkownikom podejmowanie świadomych decyzji gospodarczych.

Kto sporządza sprawozdanie finansowe?

Sprawozdanie finansowe sporządzane jest przez jednostki gospodarcze, czyli spółki organizacje, a także inne podmioty prawne, które prowadzą działalność gospodarczą i są zobowiązane do raportowania swojej sytuacji finansowej.

Odpowiedzialność za rzetelne i przejrzyste sporządzenie sprawozdania finansowego spoczywa na kierowniku jednostki, zgodnie z art. 52. ustawy o rachunkowości. Sprawozdanie finansowe powinno zostać sporządzone w ciągu trzech miesięcy, a zostać zatwierdzone najpóźniej w ciągu sześciu miesięcy po dniu bilansowym.

Sprawozdanie finansowe podpisuje, podając przy tym datę podpisu, osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych, oraz kierownik jednostki. Jeżeli kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, podpisać muszą się wszyscy członkowie tego organu. Odmowa podpisu wymaga pisemnego uzasadnienia, które należy dołączyć do sprawozdania.

W przypadku firm zobowiązanych do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego biegły rewident ma za zadanie zweryfikować zgodność sprawozdania finansowego z przepisami prawa i normami rachunkowości oraz jego rzetelność. Biegły rewident przeprowadza ocenę sprawozdania finansowego, wyraża opinię o sprawozdaniu (np. opinię bez zastrzeżeń, z zastrzeżeniami, negatywną) oraz zaleca zmiany w przypadku niezgodności ze standardami rachunkowości lub w razie stwierdzenia błędów. Należy przy tym pamiętać, że biegły rewident nie sporządza sprawozdania finansowego, ale jego rola polega na weryfikacji poprawności danych.

Podsumowanie

Sprawozdanie finansowe pełni kluczową rolę w komunikacji finansowej jednostki z jej interesariuszami (np. akcjonariuszami, odbiorcami, bankami). Istnieje wiele czynników, które mogą utrudniać przejrzystość sprawozdania finansowego, np. złożone instrumenty finansowe i skomplikowane standardy rachunkowości. Dlatego cechy sprawozdania, takie jak rzetelność, jasność, kompletność, porównywalność czy ostrożność, są niezbędne, aby zapewnić zewnętrznych odbiorców, że informacje w nim zawarte są wiarygodne, zrozumiałe i użyteczne do podejmowania decyzji.

Rzetelne i przejrzyste sprawozdania finansowe są niezbędne do budowania zaufania i odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej. Wraz ze wzrostem złożoności otoczenia finansowego ważniejsza staje się odpowiedzialność za zachowanie przejrzystości i rzetelności przy sporządzaniu sprawozdania finansowego.

Zaufaj ekspertom

W Rödl & Partner świadczymy kompleksowe usługi audytorskie, w tym te związane ze sprawozdawczością finansową. Sporządzamy sprawozdania finansowe w oparciu o standardy rachunkowości obowiązujące na rynku międzynarodowym (MSSF/MSR), polskim (KSRF), niemieckim (HGB) i amerykańskim (US GAAP). Ponadto nasi biegli rewidenci przeprowadzają badania sprawozdań finansowych.