Home

Internal

International

Kontakt

de|en|pl

50 krajów – 116 biur – około 6000 pracowników – 1 firma |

Na świecie

Nasz strona wykorzystuje pliki cookies w celu personalizacji oferty wysyłanej do klientów oraz analizy zachowania użytkowników, tak aby dostarczać usługi na najwyższym poziomie. Korzystając ze strony wyrażają Państwo zgodę na przetwarzanie danych. Dalsze informacje można znaleźć w polityce prywatności.

Kto jest podatnikiem VAT? Sprawdzenie czynnego podatnika VAT

Maria Wośkowiak

27 sierpnia 2024

SPIS TREŚCI

Definicja podatku VAT
Rodzaje i wysokości stawek VAT
Kto jest podatnikiem VAT?
Rejestracja jako podatnik VAT
Jak prawidłowo rozliczyć VAT?
Biała lista podatników VAT
Podsumowanie
Zaufaj ekspertom

Definicja podatku VAT

Podatek VAT (Value-Added Tax, czyli podatek od wartości dodanej) jest formą opodatkowania obrotu towarów i usług, która obowiązuje w wielu krajach na świecie, w tym w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej.

VAT jest podatkiem pośrednim, co oznacza, że obciąża ostatecznego konsumenta, ale pobierany i odliczany jest na różnych etapach produkcji i dystrybucji towaru lub usługi. W praktyce wartość podatku jest doliczana do wartości netto transakcji kupna-sprzedaży.

Rodzaje i wysokości stawek VAT

Przedsiębiorcy, rozliczając podatek, płacą go w zależności od wartości netto sprzedaży i mają prawo odliczyć podatek VAT od wydatków związanych z działalnością opodatkowaną. Zasady opodatkowania i wielkość stawek określa ustawa o VAT. Podstawową stawką podatku VAT w Polsce jest 23%, jednak przepisy dopuszczają również obniżone stawki podatkowe VAT. W związku z tym sprzedawca ma prawo do stosowania:

Stawka podstawowa – wynosi 23% i jest najczęściej stosowaną w obrocie.
Stawki obniżone – niektóre towary i usługi, takie jak żywność, artykuły higieniczne, medyczne, książki czy usługi hotelarskie, są opodatkowane niższymi stawkami. W Polsce obniżone stawki to 8% i 5%.
VAT zero (0%) – stosowana dla WDT oraz eksportu towarów. Dotyczy np. pewnych usług medycznych i edukacyjnych.
VAT zwolniony – używa się jej w przypadku sprzedaży towarów lub usług, która korzysta ze zwolnienia przedmiotowego VAT.

Kto jest podatnikiem VAT?

Podatnik VAT to osoba fizyczna, prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która samodzielnie wykonuje działalność gospodarczą bez względu na cel czy rezultat takiej działalności. W praktyce oznacza to, że podatnikami VAT są przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność handlową, produkcyjną, usługową lub inne formy działalności gospodarczej.

Podatników VAT można podzielić na dwie grupy:

Podatnik VAT czynny czyli ten, który płaci podatek. Jest zarejestrowany jako podatnik VAT i ma obowiązek składania deklaracji, prowadzenia ewidencji sprzedaży i zakupów, wystawiania faktur i płacenia VAT.
Podatnik VAT zwolniony czyli ten, który korzysta ze zwolnienia podmiotowego (ze względu na niski limit sprzedaży do 200 tys. zł) lub zwolnienia przedmiotowego (dokonuje wyłącznie sprzedaży zwolnionej z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy o VAT).

Zwolnienie podmiotowe z VAT

Ze zwolnienia podmiotowego można korzystać w sytuacji, gdy przychody (wartość sprzedaży) nie przekroczyły w poprzednim roku limitu 200 tys. zł.

Do limitu sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku oraz:

wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju,
sprzedaży towarów i usług zwolnionych przedmiotowo z VAT, z wyjątkiem m.in. transakcji związanych z nieruchomościami,
sprzedaży towarów, które są zaliczane do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Zwolnienie podmiotowe z VAT nie przysługuje, w przypadku m.in.:

sprzedaży towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy o VAT (np. metale szlachetne, wyroby jubilerskie); towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym z wyjątkiem: energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych i samochodów osobowych innych niż nowe, zaliczanych na podstawie przepisów o podatku dochodowym do środków trwałych podlegających amortyzacji; terenów budowlanych; nowych środków transportu; komputerów; wyrobów elektronicznych i optycznych,
świadczenia usług prawniczych w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego), jubilerskich, ściągania długów,
braku siedziby działalności gospodarczej na terytorium Polski.

Zwolnienie przedmiotowe

Zwolnienie przedmiotowe z VAT dotyczy rodzaju wykonywanej działalności i jest możliwe wyłącznie, gdy świadczone usługi należą do usług zwolnionych z VAT. Zwolnienie przysługuje niezależnie od wysokości obrotów w przypadku świadczenia usług lub sprzedaży towarów wymienionych w art. 43 ust. 1 ustawy VAT, przykładowo:

usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia – jeśli jesteś lekarzem, lekarzem dentystą, pielęgniarką, położną lub psychologiem,
usługi prywatnego nauczania na poziomie przedszkolnym, podstawowym, ponadpodstawowym i wyższym – jeśli jesteś nauczycielem,
usługi nauczania języków obcych,
usługi finansowe, w tym: zarządzanie funduszami inwestycyjnymi; ubezpieczeniowe; w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji oraz innych zabezpieczeń transakcji; udzielanie kredytów i pożyczek, których przedmiotem są instrumenty finansowe.

Rejestracja jako podatnik VAT

Rejestracja w zakresie podatku od towarów i usług dotyczy osób fizycznych, osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, wykonujących samodzielnie działalność gospodarczą jako producenci, handlowcy, usługodawcy, w tym podmioty pozyskujące zasoby naturalne, rolnicy.

Obowiązek rejestracji jako podatnik VAT powstaje, jeżeli:

wartość sprzedaży w poprzednim roku przekroczyła kwotę 200 tys. zł.,
dochodzi do sprzedaży towarów lub świadczenia usług wymienionych w ustawie o VAT.

Jak prawidłowo rozliczyć VAT?

Podatek VAT – co do zasady – rozlicza się w okresach miesięcznych. Rozliczenie kwartalne mogą wybrać mali podatnicy VAT, których wartość sprzedaży nie przekroczyła w poprzednim roku 2 mln euro.

Podatnicy VAT, w zależności od wybranego okresu rozliczeniowego, składają następujące pliki JPK:

JPK_V7 – jeżeli rozliczają się miesięczne,
JPK_V7K – jeżeli rozliczają się kwartalne.

Terminy złożenia deklaracji i zapłaty podatku:

przy rozliczeniu miesięcznym – do 25. dnia następnego miesiąca,
przy rozliczeniu kwartalnym – do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.

W przypadku, gdy dzień złożenia deklaracji VAT przypada w sobotę, niedzielę lub święto, termin rozliczenia zostaje przesunięty na najbliższy dzień roboczy.

Za każdy dzień zwłoki w płatności podatku VAT wykazanego w deklaracji podatnik zostaje obciążony odsetkami. Obecnie stawka podstawowa odsetek wynosi 8% rocznie. Jeśli kwota odsetek nie przekracza 8,70 zł (trzykrotna wartość opłaty pobieranej przez Pocztę Polską za przesyłkę listową poleconą), przedsiębiorca nie musi ich płacić.

Obowiązek składania deklaracji VAT nie dotyczy przedsiębiorców:

zwolnionych z VAT ze względu na wielkość sprzedaży lub dokonujących wyłącznie sprzedaży zwolnionej z podatku VAT (z wyjątkiem sytuacji kiedy przysługuje im zwrot podatku, są zobowiązani do dokonania korekty wcześniej odliczonego podatku albo mają obowiązek dokonania korekty podatku w wynikającej z ulgi na złe długi),
tych, którzy zawiesili działalność gospodarczą i nie wykonują w tym czasie czynności podlegających VAT.

Podatnik zwolniony podmiotowo z VAT ma obowiązek złożyć deklarację VAT, jeśli całkowita wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) na terytorium kraju przekroczyła w poprzednim roku podatkowym 50 000 zł. Taki podatnik składa:

VAT-8 – deklaracja przeznaczona dla podatników innych niż czynni podatnicy VAT, zarejestrowanych jako podatnicy VAT UE, dokonujących wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów, lub
VAT-9M – deklaracja dla podatników niemających obowiązku składania VAT-7, VAT-7K, VAT-7D lub VAT-8, dokonujących importu usług lub nabycia towarów oraz usług, dla których są podatnikami.

Podatnik zwolniony po przekroczeniu limitu WNT 50 000 zł ma obowiązek rejestracji VAT UE i składania deklaracji VAT-8 oraz deklaracji podsumowującej VAT UE. Po dokonaniu rejestracji VAT UE nie staje się jednak czynnym podatnikiem VAT (zostaje wpisany do bazy przedsiębiorców dokonujących transakcji wewnątrzwspólnotowych).

Sprzedaż mieszana

Sprzedaż mieszana to sytuacja, w której podatnik dokonuje sprzedaży podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ale wykazuje także transakcje zwolnione lub w ogóle niepodlegające opodatkowaniu VAT.

Jeśli podatnik prowadzi tzw. sprzedaż mieszaną, powinien dzielić wydatki związane z działalnością gospodarczą na:

zakupy związane tylko ze sprzedażą zwolnioną – nie pozwalają rozliczać VAT,
zakupy związane tylko ze sprzedażą opodatkowaną – dają możliwość standardowego rozliczenia VAT,
zakupy, które mogą służyć obu rodzajom sprzedaży – nie da się ich jednoznacznie przypisać do działalności opodatkowanej lub zwolnionej.

W przypadku gdy nie jest możliwe wyodrębnienie kwot związanych ze sprzedażą opodatkowaną i nieopodatkowaną, należy obliczyć współczynnik proporcji. Wskaźnik proporcji oblicza się, dzieląc wartość sprzedaży opodatkowanej za zeszły rok przez całą wartość sprzedaży u podatnika. Rezultatem jest współczynnik proporcji VAT, który powinien być stosowany dla kosztów związanych ze sprzedażą mieszaną.

Biała lista podatników VAT

Każdy przedsiębiorca ma obowiązek rejestracji i rozliczania podatku VAT. Szef Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) prowadzi tzw. białą listę, czyli wykaz podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT, niezarejestrowanych oraz wykreślonych i przywróconych do rejestru VAT.

Dowiedz się, czym jest biała lista podatników VAT »

Biała lista pozwala:

sprawdzić, czy twój kontrahent jest czynnym podatnikiem VAT,
dowiedzieć się, dlaczego twojemu kontrahentowi odmówiono rejestracji, wykreślono go z rejestru lub przywrócono zarejestrowanie jako podatnika VAT,
potwierdzić numer rachunku bankowego, na który powinieneś zapłacić swojemu kontrahentowi.

Wszystkie potrzebne informacje do wykazu białej listy szef KAS pobiera z dostępnych rejestrów publicznych. Jeśli jednak te informacje są niepoprawne, podatnik może wystąpić do szefa KAS z wnioskiem o ich usunięcie lub sprostowanie.

Dla przedsiębiorców bardzo ważną informacją, którą znajdą w wykazie, są numery firmowych rachunków bankowych – tak zwane rachunki rozliczeniowe. Numery tych rachunków są publikowane wyłącznie w przypadku podatników:

zarejestrowanych jako czynni podatnicy VAT,
przywróconych do rejestru jako czynni podatnicy VAT.

Podsumowanie

VAT to jeden z najważniejszych podatków z punktu widzenia prowadzenia działalności gospodarczej. Przepisy dotyczące tego podatku należą do najbardziej skomplikowanych i najczęściej nowelizowanych w polskim prawie. Właściwe zarządzanie podatkiem VAT wymaga śledzenia zmian w przepisach krajowych i unijnych, obserwowania aktywności organów podatkowych oraz orzecznictwa sądów krajowych oraz TSUE.

Zaufaj ekspertom

W Rödl & Partner kompleksowo wspieramy klientów w zakresie podatku od towarów i usług (VAT) – napisz do nas. Nasze doradztwo podatkowe obejmuje zarówno bieżące rozliczanie podatku VAT, jak i wsparcie przy transakcjach krajowych i transgranicznych.