Rozwój fotowoltaiki w Polsce

​​​​​​​​​​Piotr Mrowiec

10 maja 2021

Zgodnie z danymi Agencji Rynku Energii S.A. łączna moc elektrowni fotowoltaicznych w Polsce pod koniec grudnia 2020 r. wyniosła niemal 4 GW. Tym samym Polska awansowała na 4. pozycję wśród krajów o największym przyroście mocy w fotowoltaice (PV) – zaraz po Niemczech, Holandii i Hiszpanii. Tylko w 2020 r. moce w krajowym systemie PV wzrosły o prawie 2,7 GW.

Fenomen „domowych instalacji”

Stymulantem rozwoju fotowoltaiki w Polsce w 2020 r. i w latach poprzednich były dwa funkcjonujące systemy wsparcia dedykowane dla instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE). Pierwszy z nich dotyczył mikroinstalacji o mocy do 50 kWp. Drugi to taryfy gwarantowane dla instalacji o mocy do 500 kWp oraz kontraktów - dla większych instalacji.

System wsparcia dla małych instalacji przyczynił się do zainteresowania inwestowaniem w panele fotowoltaiczne, szczególnie przez właścicieli domów jednorodzinnych. Ten nieskomplikowany system jest odpowiedzialny za niemal 80% nowopowstałych mocy wytwórczych w Polsce. Stwarza on możliwość wirtualnego magazynowania energii w sieci – wytwórca ma możliwość „gromadzenia” wyprodukowanych nadwyżek energii i odbierania ich w ciągu 12 miesięcy, po potrąceniu 20% lub 30% w zależności od wielkości instalacji.

Z uwagi na prosty model działania, łatwość przyłączania „domowych instalacji” do sieci, możliwość łączenia tego modelu wsparcia z dotacjami krajowymi i unijnymi oraz wzrost cen energii elektrycznej przy jednoczesnym spadku cen instalacji – można śmiało prognozować, że w kolejnych latach rozwój mikrogeneracji nadal będzie istotnym czynnikiem rozwoju energetyki słonecznej w Polsce.

Sektor dużych instalacji

Z perspektywy zagranicznych inwestorów kluczowy jest jednak segment dużych instalacji. W 2020 r. większość  właścicieli rozwijanych wielkoskalowych projektów wolnostojących instalacji fotowoltaicznych przystąpiła do aukcji energii.

W koszyku aukcyjnym dla instalacji do 1 MW, w których konkurować mogły instalacje fotowoltaiczne i wiatrowe, udział wzięły tylko te pierwsze. Konkurencja w aukcji była jeszcze większa niż w latach poprzednich. Z jednej strony skutkowało to tym, że ponad połowa ofert została odrzucona, z drugiej strony – doszło do znacznego spadku cen aukcyjnych. Zgodnie z danymi Urzędu Regulacji Energetyki, minimalna cena zwycięskich ofert aukcyjnych wyniosła w 2020 r. – 222,87 zł/MWh, a maksymalna 268,88 zł/MWh.

W kontekście spadków składanych ofert cenowych strike price w aukcjach energetycznych organizowanych w latach 2016-2020, ciekawa obserwacja dotyczy odwrotnego trendu – w przypadku cen nabywanych na rynku projektów ready to build z wygranym wsparciem aukcyjnym. Tu średnie ceny transakcyjne projektów instalacji 1 mWp rosną. W 2016 r. i 2017 r. cena zwycięskich projektów wynosiła 70-90 tys. euro. Cena za projekt z 2018 r. wynosiła już od 110 do 140 tys. euro. Natomiast ceny za projekty z aukcji  z 2019 r. i 2020 r. oscylują wokół 160 tys. euro.

Inaczej wygląda sytuacja w aukcjach dla instalacji o mocy większej niż 1 mWp. W tym koszyku aukcyjnym ceny rosły w każdej kolejnej z trzech sesji organizowanych pomiędzy 2018 a 2020 r. Brak presji cenowej ze strony projektów wiatrowych spowodował, że w zeszłorocznej aukcji (2020 r.) przeznaczonej dla dużych instalacji wiatrowych i fotowoltaicznych,  uzyskana maksymalna cena aukcyjna była wyższa niż w aukcji organizowanej w 2019 r.

Rozwój polskiej fotowoltaiki w 2021 r.

W 2021 r. istotnym stymulantem rozwoju rynku fotowoltaiki jest i będzie nadal wsparcie aukcyjne oraz system opustów dla mikroinstalacji. W odniesieniu do aukcji można spodziewać się dalszego spadku cen w koszyku instalacji do 1 MWp – przy czym spadek ten nie powinien być już tak ostry, jak pomiędzy cenami z 2020 i 2019 r.

Wygląda na to, że trudno będzie utrzymać dalszy wzrost cen w koszyku aukcyjnym dla dużych instalacji fotowoltaicznych i wiatrowych powyżej 1 MWp. Coraz większa liczba oferentów w aukcjach powyżej 1 MW może spowodować presję na oferowane ceny aukcyjne i skutkować ich spadkiem w stosunku do 2020 r.

Zestawiając jednak niskie ceny aukcyjne z wysokimi cenami energii elektrycznej w Polsce, można wskazać na wzrostowy trend rozwijania projektów fotowoltaicznych. Często również wielkoskalowych, z zamiarem ich rozbudowywania poza jakimkolwiek systemem wsparcia. Podobna sytuacja ma miejsce na rynku niemieckim, gdzie takie projekty są z sukcesem rozwijane, a poziom nasłonecznienia jest praktycznie identyczny jak w Polsce.

Warto też zwrócić uwagę na problem, z którym borykają się polscy (i nie tylko) deweloperzy inwestycji PV –  chodzi o kwestię wolnych mocy przyłączeniowych. Już w 2020 r. deweloperzy kilkukrotnie częściej niż w latach poprzednich otrzymywali odmowę przyłączenia projektowanych instalacji do sieci. Tu pojawił się jednak nowy trend. Część deweloperów rozwijających wielkoskalowe projekty PV, na etapie występowania o decyzję środowiskową oraz później o decyzję o warunkach zabudowy obejmuje wnioskami również budowę magazynów energii. Dodatkowo w umowach dzierżawy wskazują na możliwość wybudowania na nieruchomości obok farmy fotowoltaicznej magazynu energii.

Jak widać rynek fotowoltaiki rozwija się najszybciej ze wszystkich sektorów OZE w Polsce. A wszelkie prognozy wskazują na to, że Polska utrzyma tempo wzrostu i swoją mocną pozycję w UE.

Tekst powstał na podstawie artykułu „Polish PV in 2021” opublikowanego w https://www.pv-magazine.com/

Jeżeli są Państwo zainteresowani rozwojem inwestycji w odnawialne źródła energii, zachęcamy do kontaktu z ekspertami Rödl & Partner.