Inwestycje w polskie farmy wiatrowe – skutki podatkowe dla podmiotów z łańcucha dostaw

​Piotr Gajewski, Jakub Wajs

7 stycznia 2021​

Zgodnie z obecnie obowiązującym polskim prawem, na podstawie art. 23 ust. 1a ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej zakazuje się wznoszenia i wykorzystywania elektrowni wiatrowych na morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym.

Oznacza to, że jedyną lokalizacją dostępną dla inwestorów celem budowy farm offshore będzie wyłączna strefa ekonomiczna.

Strefa ta jest specyficzna, ponieważ w myśl litery prawa nie stanowi obszaru Rzeczypospolitej Polskiej, ale zgodnie z prawem międzynarodowym Polska posiada tam jurysdykcję podatkową w określonym zakresie.

Skutki podatkowe VAT

Istotną rolę dla określenia podatkowego statusu wyłącznej strefy ekonomicznej na gruncie ustawy o VAT ma orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wynika z niego, że suwerenność państwa nadbrzeżnego w wyłącznej strefie ekonomicznej ma tylko charakter funkcjonalny i jako taka ogranicza się do prawa prowadzenia działalności w zakresie badań i eksploatacji, o którym mowa w Konwencji o prawie morza.

W przypadku, gdy dostawa towarów związana z działalnością, do której państwo członkowskie ma suwerenne prawo, ma miejsce w wyłącznej strefie ekonomicznej, będzie opodatkowana VAT jako dostawa towarów mająca miejsce w nabrzeżnym państwie członkowskim, do którego należy ta strefa.

Zasada ta ma również zastosowanie do świadczenia usług, jeśli miejsce ich świadczenia, ustalane według określonych reguł, znajduje się w wyłącznej strefie ekonomicznej.

Konkluzję tę potwierdziła Komisja Europejska w jednym z dokumentów roboczych nr 846 wydanych do Dyrektywy VAT. Stwierdziła w nim, że:

• w odniesieniu do działalności, do której nadbrzeżne państwo członkowskie posiada suwerenne prawa, wyłączną strefę ekonomiczną przylegającą do jego morza terytorialnego uznaje się za część terytorium tego państwa członkowskiego,
• w zakresie innych rodzajów działalności, do których prawo jest dzielone przez państwa, wyłączną strefę ekonomiczną uznaje się za znajdującą się poza terytorium UE.

Jednym z suwerennych praw państwa nadbrzeżnego, o których mowa powyżej, jest prawo realizacji innych przedsięwzięć w zakresie gospodarczego badania i eksploatacji strefy, takich jak wytwarzanie energii poprzez wykorzystanie wody, prądów i wiatrów. Innym jurysdykcja w zakresie budowania i wykorzystywania sztucznych wysp, instalacji i konstrukcji.

Oznacza to, że budowa morskiej farmy wiatrowej i jej późniejsza eksploatacja w morskiej farmie wiatrowej stanowi prawo Polskie i w tym zakresie obowiązuje podatkowy polski reżim prawny.
Dostawcy towarów i usługodawcy z tzw. łańcucha dostaw muszą więc dokonywać odpowiedniej oceny swoich czynności pod względem VAT, w szczególności zważając na:

• prawidłowe określenie miejsca dostawy lub świadczenia usługi,
• określenie podmiotu, będącego w danej transakcji podatnikiem,
• ryzyko utworzenia w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w związku z realizacją inwestycji offshorowych.

Skutki w podatku dochodowym

Podmioty niebędące polskimi rezydentami podatkowymi co do zasady są opodatkowane podatkiem dochodowym od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z właściwymi przepisami ustaw podatkowych, za terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych/osób prawnych uważa się miedzy innymi wyłączną strefę ekonomiczną, w której Rzeczpospolita Polska na podstawie prawa wewnętrznego i zgodnie z prawem międzynarodowym wykonuje prawa odnoszące się do badania i eksploatacji dna morskiego i jego podglebia oraz ich zasobów naturalnych.

Sam sposób zredagowania przepisu budzi wątpliwości, gdyż jego wykładnia nie jest jednoznaczna.

Możliwe wydają się co najmniej 2 interpretacje:

• pierwsza, zgodnie z którą ustawodawca ograniczył sytuacje, w których wyłączna strefa ekonomiczna traktowana jest jako terytorium RP na potrzeby podatku dochodowego, tylko do takich, gdy w strefie tej wykonywane są wymienione w przepisie prawa, wśród których – jak się wydaje – nie ma odpowiadającego prawu do budowy i eksploatacji farm wiatrowych,
• druga, zgodnie z którą ustawodawca z niejasnych przyczyn nie skorzystał z odwołania do przepisu art. 17 Ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej i podjął próbę uogólnienia praw przysługujących Polsce w stosunku do obszaru wyłącznej strefy ekonomicznej lub ewentualnie ograniczył się do przykładowego powołania niektórych z nich, jednak zamysłem było wskazanie na wyłączną strefę ekonomiczną, w której Polska wykonuje wszystkie przysługujące jej prawa suwerenne, a nie tylko część z nich.

Omawiany przepis dotychczas nie miał doniosłego znaczenia w praktyce organów podatkowych, dlatego jego wykładnia stanowi wyzwanie.

Wydaje się, że w związku z aktywizacją inwestycji offshorowych ulegnie to istotnej zmianie.
Celowość przepisu sugeruje, że chodzi o zakwalifikowanie wszelkich dochodów z działalności wykonywanej w wyłącznej strefie ekonomicznej jako dochodów osiągniętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Litera przepisu budzi wątpliwości, ponieważ mówi jedynie o eksploatacji dna morskiego i jego podglebia oraz ich zasobów naturalnych, w związku z czym można bronić tezy, iż tylko takie dochody uważane powinny być za dochody osiągnięte na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Kierując się ostrożnością i doświadczeniem należy założyć, że organy podatkowe w tym przypadku będą opowiadały się za szerszą wykładnią.

Podmioty niebędące polskimi rezydentami podatkowymi, zaangażowane w proces inwestycyjny w polskie morskie farmy wiatrowe, powinny upewnić się czy nie ciążą na nich w Polsce obowiązki w zakresie podatku dochodowego. W szczególności powinny mieć na uwadze potencjalną możliwość utworzenia w Polsce zakładu podatkowego. Szczegółowe przesłanki powstania zakładu podatkowego uregulowane są poszczególnymi umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartymi między Rzeczpospolitą Polską a innymi państwami. Ocena możliwości powstania zakładu podatkowego wymaga każdorazowo oceny ze względu na różnice w brzmieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz ze względu na charakter prac prowadzonych w ramach inwestycji. Jeżeli dojdzie do powstania zakładu podatkowego typu budowlanego w Polsce, to zajdzie konieczność zapłaty części podatku dochodowego od osób prawnych w Polsce.​​​​