Niemiecka ustawa o sygnalistach

2 lipca 2023 r. weszła w życie niemiecka ustawa o sygnalistach (Das Hinweisgeberschutzgesetz), która implementuje dyrektywę UE do prawa niemieckiego. 

Ustawa reguluje ochronę osób, które uzyskały informacje o naruszeniach w trakcie swojej działalności zawodowej i poinformowały o tym fakcie, zaliczając do nich m.in. pracowników, byłych pracowników, kandydatów do pracy czy samozatrudnionych. Ustawa ustanawia także mechanizmy ochrony sygnalistów, zakazując stosowania wobec nich działań odwetowych, takich jak mobbing, postępowanie dyscyplinarne czy utrudnianie awansu w strukturach organizacji. 

Przed wejściem ustawy w życie ochrona sygnalistów w Niemczech była kształtowana głównie przez judykaturę, jednak ochrona ta była niewystarczająca, a sygnaliści często doświadczali szeroko pojętych działań odwetowych w związku ze zgłaszanymi przez nich naruszeniami czy nadużyciami. Poprzez uchwalenie ustawy o sygnalistach osoby zgłaszające naruszenia mogą mieć pewność co do tego, jak wygląda ich status po dokonaniu zgłoszenia w zakresie ochrony przez działaniami odwetowymi. Z drugiej strony ustawa zawiera także przepisy, które umożliwiają pracodawcom radzenie sobie z nadużyciami w zakresie zgłoszeń, gdy te okażą się nieprawdziwe.

Niemiecka ustawa chroni sygnalistów nie tylko w przypadku zgłoszeń naruszeń prawa UE, ale także w przypadku zgłoszeń naruszeń wybranych obszarów prawa krajowego, m.in. niemieckiego prawa karnego, czy naruszeń podlegających karze grzywny (o ile naruszona norma służy ochronie życia, zdrowia lub ochronie praw pracowników czy ich organów przedstawicielskich. Obejmuje to na przykład przepisy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ustawy o płacy minimalnej). 

Kanały zgłoszeń stosowane u pracodawców powinny umożliwiać dokonanie zgłoszenia w formie tekstowej lub ustnej. Mogą to być zarówno np. systemy informatyczne, jak i dedykowane infolinie. W każdej z form istotne jest zachowanie wymogu poufności, tj. kanały powinny działać w taki sposób, aby tożsamość osób zgłaszających i zgłaszanych była chroniona przed osobami postronnymi.

Jeśli chodzi o terminy na wdrożenie, to zgodnie z ustawą podmioty zatrudniające co najmniej 250 pracowników muszą zrobić to niezwłocznie, ponieważ nowe przepisy mają do nich zastosowanie z chwilą wejścia w życie ustawy. Z kolei firmy zatrudniające od 50 do 249 pracowników mają czas do 17 grudnia 2023 r.