Prawo wodorowe – ramy dla przedsiębiorców

Przemysław Rogiński

28 lutego 2025

SPIS TREŚCI

Czym jest prawo wodorowe?
Kluczowe regulacje w zakresie prawa wodorowego Polsce i UE
Jakie zmiany w prawie energetycznym po 20 stycznia 2025?
Wsparcie dla rozwoju gospodarki wodorowej
Podsumowanie

Czym jest prawo wodorowe?

20 stycznia 2025 roku weszła w życie ustawa z dnia 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, zwana prawem wodorowym. Dzięki nowej regulacji Polska, jako kraj zajmujący trzecie miejsce w Europie i piąte na świecie pod względem produkcji wodoru, doczekała się ram prawnych dla sektora wodorowego w swoim porządku prawnym. Wcześniej wodór był klasyfikowany jedynie jako inny rodzaj gazu palnego, co zwiększało ryzyko inwestycyjne i hamowało potencjał rozwojowy rynku wodoru.

Nowe przepisy umożliwiają spełnienie wymogów unijnej Dyrektywy RED III, która promuje transformację energetyczną w UE w oparciu o odnawialne źródła energii, a także realizują jeden z kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Ustawa niesie ze sobą nadzieję na ukształtowanie pozycji Polski jako jednego z liderów technologii wodorowych w Europie, przy jednoczesnym zwiększeniu atrakcyjności inwestycyjnej.

Kluczowe regulacje w zakresie prawa wodorowego Polsce i UE

W momencie wejścia w życie opisanej ustawy stanowi ona podstawę dla rynku wodoru w ramach regulacji krajowych. W swoich założeniach opiera się ona na Polskiej Strategii Wodorowej. W odniesieniu do regulacji unijnych istotną rolę odgrywają:

wspomniana już Dyrektywa RED III;
Europejska Strategia Wodorowa;
Rozporządzenie AFID (w kontekście wykorzystania wodoru w środkach transportu niepodlegających elektryfikacji);
pośrednio system ETS wraz z rozporządzeniem CBAM – jako promowanie rozwiązań niewpływających na wytworzenie i emisję śladu węglowego.

Jakie zmiany w prawie energetycznym po 20 stycznia 2025?

Zmiany w prawie energetycznym, które nastąpiły po wejściu w życie prawa wodorowego, będą miały kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarki wodorowej w Polsce. Oto najistotniejsze nowo wprowadzone regulacje:

Nowe definicje prawne w zakresie technologii wodoru odnawialnego pochodzenia niebiologicznego

Prawo wodorowe zaktualizowało istniejące definicje legalne i wprowadziło nowe, dostosowane do specyfiki technologii wodorowych. Powstały definicje infrastruktury dedykowanej transportowi wodoru, takie jak system wodorowy, użytkownik systemu wodorowego, sieć przesyłowa wodorowa, sieć dystrybucyjna wodorowa, a także te odnoszące się do magazynowania wodoru, które precyzują dużą infrastrukturę, jak i małe instalacje magazynowania wodoru. Definicje legalne wodoru odnawialnego i wodoru niskoemisyjnego zostały dookreślone.

Małe instalacje magazynowania wodoru – rozwój zdecentralizowanych rozwiązań w zakresie magazynowania wodoru

Zdefiniowanie małej instalacji magazynowania wodoru umożliwi rozwój rozwiązań zdecentralizowanych, co może pozytywnie wpłynąć na dostępność wodoru w regionach wiejskich i przemysłowych. Operatorzy mają obowiązek prowadzenia rejestru instalacji magazynowych, uwzględniając w nich lokalizację, pojemność oraz tytuł prawny do instalacji. Takie rozwiązanie ma pozwolić na rozwój magazynów małych i rozproszonych, co skutkować będzie łatwiejszym lokalnym wdrażaniem technologii wodorowych.

Kompleksowe umowy dla sprzedawców wodoru

Na mocy omawianej regulacji sprzedawcy wodoru zostaną zobowiązani do zawierania umów z operatorami systemów przesyłowych i dystrybucyjnych. Możliwe stało się zawieranie kompleksowych umów obejmujących sprzedaż, przesył i magazynowanie wodoru. Wzory umów zostaną udostępnione przez operatorów. Taka praktyka ma zapewnić przejrzystość i ułatwić współpracę między uczestnikami rynku.

Integracja wodoru z systemami gazowymi i elektroenergetycznymi

Ustawa zobowiązuje operatorów systemów wodorowych, gazowych oraz elektroenergetycznych do współpracy w celu zapewnienia efektywnego i niezawodnego funkcjonowania systemów. Współpraca operatorów sprzyja współdziałaniu między różnymi systemami energetycznymi. Jest to duży krok w stronę integracji wodoru z sieciami gazowymi i elektrycznymi.

Obowiązki operatorów w zakresie bezpieczeństwa dostaw

W celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw, na operatorów został nałożony obowiązek opracowania i publikowania odpowiednich instrukcji ruchu i eksploatacji systemów oraz obowiązek zarządzania ograniczeniami systemowymi.

Kompetencje Urzędu Regulacji Energetyki w wyznaczaniu operatora systemu przesyłowego wodorowego

Urząd Regulacji Energetyki (URE) został wyposażony w kompetencje do wyznaczania operatorów systemów przesyłowych, dystrybucyjnych i magazynowania wodoru. Kryteria wyboru operatora to jego niezależność, brak konfliktu interesów oraz odpowiednie zasoby techniczne i organizacyjne. Wyjątki od pełnej niezależności są dopuszczone w odniesieniu do lokalnych operatorów, których zasięg geograficzny jest ograniczony. Infrastruktura operatorów musi pozostawać w stanie zapewniającym ciągłość i jakość dostaw wodoru. Uporządkowanie rynku operatorów, powinno wpłynąć na rozwój infrastruktury przesyłowej i magazynowej.

Niezależność operatorów przesyłowych i dystrybucyjnych wodoru

Operatorzy systemów przesyłowych i dystrybucyjnych wodoru będą całkowicie niezależni od działalności produkcyjnej i handlowej, zgodnie z zasadą unbundlingu. Wyjątek od tej zasady przewidziano dla lokalnych sieci, które są ograniczone geograficznie. Ponadto dopuszczono możliwość współdzielenia infrastruktury w ramach jednej grupy kapitałowej pod warunkiem unikania subsydiowania skrośnego.

Koncesje i certyfikacja wodorowa – nowe zasady rynkowe

Działalność związana z magazynowaniem i obrotem wodorem po wejściu w życie prawa wodorowego stała się koncesjonowana. Wyjątek od tego obowiązku stanowią małe instalacje oraz działalność związana z obrotem wodorem, której roczny obrót nie przekracza 10 milionów euro. Certyfikacja wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego ma być przeprowadzana pod nadzorem Prezesa URE. Wprowadzenie certyfikatów wspiera tworzenie rynku zgodnego z wymogami Unii Europejskiej oraz umożliwia handel międzynarodowy. Wymóg uzyskania koncesji lub certyfikacji może jednak skutkować w niektórych wypadkach wydłużeniem procesu inwestycyjnego.

Taryfowanie oparte na rzeczywistych kosztach – przejrzystość i stabilność rynku

Nowelizacja ma pozwolić na taryfowanie oparte na rzeczywistych kosztach, które nie tylko zapewni przejrzystość rynku, ale także zagwarantuje stabilność oraz pewność inwestorom. Ustawa stanowi, że taryfy za przesył, dystrybucję i magazynowanie wodoru będą podlegać uzgodnieniu z URE oraz opierać się na rzeczywistych kosztach. Operatorzy zostają zobowiązani do publikacji wzorców taryf oraz zapewniania ich przejrzystości oraz niedyskryminacyjności.

Wsparcie dla rozwoju gospodarki wodorowej

W ramach pomocy publicznej Unia Europejska prowadzi programy wsparcia rozwoju technologii wodorowych, takie jak: aukcja IF24, The Clean Hydrogen Partnership.

Programem, który generuje szczególne zainteresowanie, jest ten o nazwie: B2.1.1. Inwestycje w technologie wodorowe, wytwarzanie, magazynowanie i transport wodoru w formie udzielania wsparcia bezzwrotnego, realizowany przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK).

Wymienione programy mogą znacznie się przyczynić do rozwoju rynku wodoru w Polsce.

Zobacz także: Pomoc publiczna na inwestycje wodorowe w Polsce – na co warto zwrócić uwagę? »

Podsumowanie

Prawo wodorowe wprowadza oczekiwane zmiany, które mają ułatwić funkcjonowanie rynku wodorowego w Polsce. Stworzenie stabilnych ram regulacyjnych i zwiększenie pewności dla inwestorów powinno przyspieszyć decyzje inwestycyjne w zakresie infrastruktury i projektów wodorowych. Jednakże dalsza nowelizacja przepisów może okazać się konieczna, jeśli podczas stosowania nowych regulacji pojawi się taka potrzeba. Możliwe na przykład, że uczestnicy rynku wodoru będą zgłaszać konieczność zmiany warunków uzyskania koncesji, ze względu na utrudniony proces realizacji i rozwoju projektów wodorowych.

Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące prawa wodorowego i zmian w prawie energetycznym – skontaktuj się z nami.