Koronawirus: Sejm przyjął ustawę „o dobrym Samarytaninie”

Grzegorz Szymborski

29 października 2020 r.

27 października Sejm przyjął część poprawek wskazanych przez Senat w tzw. ustawie o dobrym Samarytaninie. Akt prawny trafi teraz na biurko Prezydenta. Nowelizacja mająca na celu przeciwdziałanie sytuacjom kryzysowym jest kompleksowa i objęła kilkanaście różnych ustaw.

Fundamentalną i długo oczekiwaną zmianę stanowi wprowadzenie w ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi obowiązku zakrywania twarzy. Przymus noszenia maseczek doprowadził do licznych kontrowersji w związku z zarzutami o niekonstytucyjność tego rozwiązania, dotychczas kontestowanego w związku z regulacją na poziomie aktów wykonawczych. Od teraz Rada Ministrów będzie miała prawo nakładać odpowiednie restrykcje w drodze rozporządzenia. Od momentu wejścia w życie nowelizacji nieprzestrzeganie nakazu zakrywania ust i nosa będzie mogło stanowić uzasadnioną odmową sprzedaży w sklepach.

Końcowe przepisy ustawy poruszyły tematykę bliższą przedsiębiorcom –  prawa do korzystania
z pomocy publicznej państwa, do której udzielenia upoważniła kraje członkowskie Komisja Europejska. Naruszenie przez przedsiębiorcę epidemicznych ograniczeń, nakazów i zakazów w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej stanowić będzie podstawę odmowy udzielenia pomocy publicznej, w szczególności wsparcia finansowego gwarantowanego przez marcową tarczę anty-COVID. Już zgłaszając się po pomoc publiczną, przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą na obszarze objętym stanem epidemii będzie musiał zapewnić, że nie naruszył właściwych ograniczeń, nakazów i zakazów. Oświadczenie takie składane będzie pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. W wypadku oszustwa, na skutek decyzji podmiotu udzielającego pomocy publicznej, przedsiębiorca będzie zmuszony zwrócić otrzymaną pomoc publiczną, łącznie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Egzekucja zwracanej kwoty następować będzie w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji.

Zmianie ulega również prawo wykroczeń. W Kodeksie wykroczeń wprowadza się karę grzywny lub nagany w przypadku świadomej transmisji wirusa, przez co rozumie się łamanie zakazów, nakazów
i innych środków, o ile samemu choruje się na chorobę zakaźną, bądź jest się nosicielem, a nawet jest się raptem podejrzewanym o nosicielstwo. Co więcej, karze za złamanie zakazów i nakazów podlegać będzie również ten, kto zetknąwszy się z chorym lub podejrzanym o chorobę, następnie nie zastosuje się do ograniczeń.

Nowelizacja określiła także odpowiedzialność opiekunów za osoby małoletnie lub bezradne, które postąpiłyby tak, jak ma to miejsce w opisanych powyżej sytuacjach. W tej sytuacji nałożona na opiekuna kara dotyczy niedopełnienia swoich obowiązków względem podopiecznych.

W ślad za Kodeksem wykroczeń zachodzą zmiany w procedurze. Górną granicę wysokości grzywny
w przypadku wymienionych wyżej wykroczeń określono na 1000 zł. Środki pochodzące z mandatów zostaną przekazane Narodowemu Funduszowi Zdrowia na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Nowelizacja obejmuje także ustawę o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, gdzie poszerzono krąg podmiotów ubezpieczonych, którym przysługuje zasiłek chorobowy w związku z niezdolnością do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. W myśl zmiany, na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby, traktować się będzie nie tylko niemożność wykonywania pracy z powodu przebywania na kwarantannie, ale także w izolacji, w tym izolacji w warunkach domowych.

Ustawa wprowadza także możliwość świadczenia pracy zdalnej za wynagrodzeniem przez pracowników i inne osoby zatrudnione poddane obowiązkowej kwarantannie.

Wiele nowych regulacji poświęconych jest służbom mundurowych oraz systemowi ochrony zdrowia,
w tym także w zakresie mogącym zainteresować konsumentów. Według znowelizowanego Prawa farmaceutycznego wydłużony zostanie czas realizacji recepty o maks. 150 dni od momentu jej wystawienia.   

Nowelizacja wprowadza także kontratypy dla lekarzy, dentystów, felczerów, pielęgniarek, położnych
i ratowników, którzy działając w szczególnych okolicznościach dopuścili się czynu zabronionego
w okresie stanu epidemicznego albo stanu epidemii. Wyjątek od tej nowej zasady stanowi rażące niezachowanie ostrożności wymaganej w danych okolicznościach.

W zakresie norm regulujących prawo medyczne wprowadzono szereg przepisów poszerzających grono specjalistów skierowanych do walki z pandemią. W myśl nowelizacji dopuści się do wykonywania
w określonym zakresie zawodu lekarza i dentysty osoby legitymujące się kwalifikacjami uzyskanymi poza terytorium Unii Europejskiej. Na podstawie decyzji o skierowaniu do pracy przy zwalczaniu epidemii wprowadza się także możliwość skierowania do udzielania świadczeń zdrowotnych w związku z ogłoszeniem stanu epidemii studentów i doktorantów kierunków medycznych, osoby kształcące się w zawodzie medycznym, a także osoby posiadające wykształcenie w zawodzie medycznym, a które ukończyły edukację w okresie ostatnich pięciu lat.

Adresatami ustawy w przeważającej jej części pozostają odpowiednie służby, w tym pozostający na pierwszej linii frontu lekarze. To właśnie szeregowi rozwiązań mających odciążyć system ochrony zdrowia i jego personel, w tym np. dopuszczeniu do leczenia nieoczekiwanych sprzymierzeńców jak lekarze spoza UE, czy wyrozumiałości wobec lekarzy w przypadku ich nieumyślnych błędów, zawdzięczamy przyjętą medialnie nazwę ustawy „o dobrym Samarytaninie”.