Konsultacje wewnątrzzakładowe jako element wprowadzania procedury dla sygnalistów

Jedną z kwestii, którą warto omówić, jest procedura konsultacyjna [1a]. Przepisy stanowią, że wprowadzenie procedury wymaga konsultacji wewnątrzzakładowych. W przedsiębiorstwach, w których działają organizacje związkowe, taką procedurę należy skonsultować ze związkami. Jeśli zaś u danego podmiotu zakładowe organizacje związkowe nie działają, konsultacje powinny odbyć się z przedstawicielami osób świadczących pracę na rzecz tego podmiotu. 

Z podobnym tematem przedsiębiorcy musieli mierzyć się już wcześniej, na przykład podczas koronawirusowych lockdownów. Pracodawcy, którzy chcieli wprowadzić wówczas przestój ekonomiczny lub obniżyć wymiar czasu pracy z ustawy covidowej, musieli zawrzeć porozumienie z przedstawicielami pracowników. Podobnie musieli postępować pracodawcy wprowadzający pracownicze plany kapitałowe (PPK). 

Pojawia się więc pytanie: czy pracodawcy, u których zostali już wyłonieni przedstawiciele pracowników na potrzeby sytuacji z Kodeksu pracy lub ww. ustaw szczególnych, mogą z nich skorzystać także do skonsultowania wprowadzenia procedury zgłaszania naruszeń. 

Przepisy covidowe i PPK posługują się określeniem "przedstawicieli pracowników". W projekcie ustawy o sygnalistach użyto stwierdzenia „osoby świadczące pracę”. Należy stanąć na stanowisku, że skoro ustawodawca wprowadził rozróżnienie w ramach jednej gałęzi prawa – tzn. raz posługuje się określeniem „przedstawiciele pracowników”, a raz „przedstawiciele osób świadczących pracę” – to powinno to prowadzić do wniosku, że ma on na myśli dwa różne zakresy osobowe.

Tym samym przedstawiciele pracowników to nie to samo, co przedstawiciele osób świadczących pracę. Osobami świadczącymi pracę są bowiem nie tylko pracownicy, lecz także osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych czy na kontraktach B2B. To z kolei oznacza, że na potrzeby konsultowania wprowadzenia procedury dla sygnalistów pracodawcy będą musieli przeprowadzić nowy wybór przedstawicieli spośród wszystkich zatrudnionych (bez względu na podstawę zatrudnienia). Dopuszczalne wydaje się też przeprowadzenie wyborów uzupełniających spośród osób nieposiadających statusu pracownika do już wyłonionych przedstawicieli.

Kolejną wątpliwością, która może się pojawić, jest to, jak rozumieć pojęcie konsultacji z załogą. Dokładniej: czy związek zawodowy lub przedstawiciele osób świadczących pracę powinni wyrazić zgodę na wprowadzenie procedury w przedsiębiorstwie i co w sytuacji, gdy zgody takiej nie wyrażą. Należy stwierdzić, że posłużenie się przez ustawodawcę słowem „konsultacje” powinno być rozumiane literalnie, tzn. pracodawca nie potrzebuje zgody na wprowadzenie procedury zgłaszania naruszeń. To na pracodawcy ciąży ustawowy obowiązek wdrożenia procedury dla sygnalistów. Tym samym załoga nie może hamować jego działań, które mogłyby doprowadzić do odpowiedzialności pracodawcy.