Moc wiążąca listu intencyjnego (letter of intent) w transakcjach M&A

 Każda transakcja M&A, a szczególnie skomplikowana, jest długotrwałym procesem. W trakcie przeprowadzania transakcji, podczas fazy jej przygotowania strony składają deklarację w liście intencyjnym. List intencyjny może zawierać wiążące dla stron postanowienia dotyczące przyszłych uprawnień lub obowiązków kontrahentów oraz zakres informacji, jakie strony ujawniają na przykład w czasie poprzedzającego negocjacje badania due dilligence. Czy list intencyjny powoduje powstanie stosunku zobowiązaniowego, bądź przyrzeczenia zawarcia w przyszłości umowy?  

List intencyjny jest oświadczeniem woli składanym przez jedną lub dwie strony w trakcie prowadzenia rokowań. Wyrażony w nim zostaje poważny zamiar zawarcia umowy na podstawie dotychczas osiągniętych wyników rokowań. Jego treść jest całkowicie zależna od stron. Ważną funkcją listu intencyjnego jest zabezpieczenie przed nielojalnym zachowaniem partnera biznesowego przez zawarcie w treści np. zobowiązania do nienegocjowania z osobami trzecimi czy nieujawniania informacji mających wpływ na wartość transakcji.

List intencyjny w zależności od postanowień w nim zawartych, może być mniej  lub bardziej wiążący dla stron.

Skutki prawne listu intencyjnego

1. Umowa przedwstępna

Umowa przedwstępna powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Jest to jedyna przesłanka warunkująca jej ważność. Należy jednakże odróżnić umowę przedwstępną od porozumień zawieranych w toku negocjacji. Co do zasady przyjmuje się, że porozumienia takie – o ile nie wyrażają wprost zobowiązania do zawarcia w przyszłości umowy o oznaczonej treści – rodzą jedynie obowiązek dalszego lojalnego prowadzenia negocjacji i niekwestionowania poczynionych w ich toku uzgodnień. Każdorazowo to postanowienia zawarte w liście intencyjnym i ich wykładnia będą decydowały o tym, czy może on wywoływać skutki prawne przewidziane w instytucji umowy przedwstępnej. Dlatego też, aby zabezpieczyć interesy strony rekomendujemy skonstruowanie stosownego postanowienia umownego, które wyklucza potraktowanie listu intencyjnego jako umowy przedwstępnej.

Culpa in contrahendo (wina w kontraktowaniu)

Podpisanie przez jedną ze stron listu intencyjnego bez zamiaru  zawarcia umowy może powodować odpowiedzialność kontraktową nazywaną culpa in contrahendo.

Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, bez zamiaru zawarcia umowy, złożyła nieprawdziwe oświadczenia lub zapewnienia, nie wypełnia należycie obowiązku informacyjnego, wycofuje się z negocjowania umowy bez podania powodu albo ze wskazaniem powodu nieprawdziwego, celowo opóźnia lub utrudnia zawarcie umowy, prowadzi negocjacje konkurencyjne ze szkodą dla drugiej strony, będzie zobowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy. W przypadku odpowiedzialności kontraktowej strona musi udowodnić, że poniosła szkodę oraz oszacować jej rozmiary, a ponadto wykazać adekwatny związek przyczynowy między zdarzeniem powodującym szkodę a szkodą. 

Strona naruszająca postanowienia listu intencyjnego, aby uwolnić się od odpowiedzialności musi udowodnić, że nie działała celowo na szkodę drugiej strony.

2. Kara umowna

Podobnie jak w każdej fazie transakcji, dla kontrahentów ważne jest zachowanie poufności i kwestia zaufania. Zawarcie w liście intencyjnym klauzuli umownej, określającej karę umowną w razie ujawnienia przebiegu negocjacji lub informacji poufnych osobom trzecim, w razie niedotrzymania tych warunków może powodować obowiązek zapłaty kary. Ważne jest, aby w celu jak najlepszej ochrony interesów stron, w klauzuli o zachowaniu poufności bardzo szczegółowo uregulować, co oznacza poufność i jakie sytuacje powodują jej naruszenie.

Przykłady postanowień listu intencyjnego

Strony zgodnie oświadczają, że postanowienia listu intencyjnego będą obowiązywać do [DATA]. Oznacza to, że o ile w powyższym terminie nie dojdzie do zakończenia transakcji, strony przestaną być związane warunkami określonymi w liście intencyjnym, a każda ze stron może odstąpić od dalszych negocjacji, bez podawania przyczyny, nie będąc zobowiązana do wykonywania jakichkolwiek świadczeń lub czynności objętych listem intencyjnym oraz nie będąc uprawnioną do żądania zwrotu jakichkolwiek kosztów związanych z czynnościami wskazanymi w liście intencyjnym, [X] udziela [Y] wyłączności na prowadzenie negocjacji, których przedmiotem jest zbycie [NAZWA PRZEDMIOTU TRANSAKCJI] przez [X], bez względu na formę prawną tego zbycia, do [DATA]. W związku z powyższym w terminie 14 dni od dnia podpisania niniejszego listu, [X] zawiesi do  [DATA]  albo zakończy wszelkie inne negocjacje z osobami trzecimi, których przedmiotem jest zbycie [NAZWA PRZEDMIOTU TRANSAKCJI] lub jakiegokolwiek ze składników [NAZWA PRZEDMIOTU TRANSAKCJI], a także w okresie do [DATA] zobowiązuje się nie rozpoczynać negocjacji z osobami trzecimi, których przedmiotem byłby [NAZWA PRZEDMIOTU TRANSAKCJI] lub jakikolwiek składnik [NAZWA PRZEDMIOTU TRANSAKCJI].

Strony uzgadniają, że informacje dotyczące podpisania niniejszego listu intencyjnego, a także prowadzenia negocjacji i innych czynności w nim opisanych, a także informacje dotyczące stron lub transakcji udostępnione w ramach realizacji listu intencyjnego oraz transakcji, mogą być przez nie wykorzystywane jedynie w celu zawarcia niniejszej transakcji i umów, o których mowa w liście intencyjnym,

Niniejszy list intencyjny nie stanowi umowy przedwstępnej w rozumieniu art. 389 kodeksu cywilnego ani oferty w rozumieniu prawa polskiego, nie stanowi również ważnego zobowiązania do zawarcia transakcji.

List intencyjny a ostateczna umowa

List intencyjny może wywoływać skutki prawne, co do powstania odpowiedzialności kontraktowej, zapłaty kary umownej czy traktowania go jako umowę przedwstępną. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zasadniczą funkcją listu intencyjnego jest wyrażenie woli stron do zawarcia w przyszłości określonej, ostatecznej umowy, z reguły po odpowiednim okresie negocjacyjnym. List intencyjny może przede wszystkim określać reguły dłuższej współpracy stron przy realizacji określonego zadania inwestycyjnego. Inny niż niedefinitywny charakter postanowień wspólnego listu intencyjnego (lub jego części) musi być odpowiednio wykazany w konkretnej sytuacji prawnej łączącej kontrahentów. 

Warto raz jeszcze podkreślić, że moc wiążąca listu intencyjnego jest każdorazowo zależna od jego poszczególnych postanowień, klauzul i woli stron. Instytucja ta nie jest ściśle uregulowana w obowiązujących przepisach prawnych, a stosowana jest na wzór przepisów amerykańskich. W praktyce zaleca się zamieszczenie w liście intencyjnym postanowień odnoszących się co najmniej do następujących kwestii: (niezobowiązującej) deklaracji stron o chęci współpracy, czy też przeprowadzenia danej transakcji, o ile zostaną spełnione oznaczone warunki, których spełnienie doprowadzi do osiągnięcia określonego celu. Nie należy zapominać także o  klauzuli (porozumieniu) o poufności.

Jeśli są Państwo zainteresowani szczegółami dotyczącymi omawianego tematu lub innymi kwestiami związanymi z M&A, eksperci Rödl & Partner pozostają do Państwa dyspozycji w biurach w Gdańsku, Gliwicach, Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu.

28.08.2018

​