Zmiany w postępowaniu cywilnym istotne dla przedsiębiorców (cz. 1)

Katarzyna Małaniuk

9 października 2019 r.  

​4 lipca 2019 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja zmienia prawie 300 artykułów Kodeksu postępowania cywilnego (KPC), a większość zmian wchodzi w życie 7 listopada 2019 r.

Z uwagi na specyfikę obrotu gospodarczego w powiązaniu z profesjonalnym charakterem działalności prowadzonej przez przedsiębiorców ustawodawca przywrócił odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych.

Zmiany mają zapewnić szybsze i sprawniejsze rozpoznawanie spraw o charakterze gospodarczym, jednak z uwagi na formalizm tego postępowania przedsiębiorcy powinni już na etapie prowadzenia działalności dołożyć starań mogących w przyszłości zaowocować szybkim wygraniem ewentualnego sporu sądowego.

Zakres spraw gospodarczych

Oprócz przywrócenia spraw, które już w przeszłości traktowano jako gospodarcze, rozszerzono katalog spraw gospodarczych na spory:

• wynikające z umów leasingu,
• wynikające z umów o roboty budowlane oraz ze związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych,
• przeciwko osobom odpowiadającym za dług przedsiębiorcy, także posiłkowo lub solidarnie, z mocy prawa lub czynności prawnej (np. poręczenia).

Sprawami gospodarczymi nie będą spory:

• o podział majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej po jej ustaniu,
• o wierzytelność nabytą od osoby niebędącej przedsiębiorcą, chyba że wierzytelność ta powstała ze stosunku prawnego w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez wszystkie jego strony.

Umowa dowodowa

Nowością w przepisach jest tzw. umowa dowodowa. Współpracujący ze sobą przedsiębiorcy mogą wspólnie ustalić wyłączenie określonych dowodów w trwającym postępowaniu lub w ewentualnym postępowaniu sądowym, jeśli taki wyniknie w przyszłości.

Jeśli umowa została zawarta prawidłowo, to zasadniczo przedsiębiorca nie będzie mógł skorzystać przed sądem z dowodów wskazanych w umowie np. z zeznań świadków lub korespondencji mailowej.

Umowa dowodowa może być zawarta w treści innej umowy i dotyczyć określonego umownego stosunku prawnego między przedsiębiorcami. Umowa dowodowa nie może mieć charakteru generalnego i dotyczyć ogółu spraw między przedsiębiorcami oraz spraw z czynów niedozwolonych. Sugerujemy dokładne zapoznawanie się z treścią zawieranych umów, ponieważ po 7 listopada 2019 r. mogą się w ich treści pojawić zapisy o charakterze umowy dowodowej.

Umowa dowodowa musi mieć formę pisemną –  ustną jedynie w przypadku, gdy zawierana jest przed sądem.

Można zawrzeć kilka kolejnych umów dowodowych, przy czym trzeba pamiętać, że jeśli będą one ze sobą sprzeczne może powstać wątpliwość, która umowa obowiązuje.

Najważniejszy jest dokument

Zasadniczo tylko na podstawie dokumentu przedsiębiorca będzie mógł udowodnić, że nabył, utracił lub zmienił uprawnienie w ramach danego stosunku biznesowego z kooperantem.

Dokumentem, o którym mowa jest nie tylko dokument w potocznym rozumieniu tego słowa, ale każdy nośnik umożliwiający utrwalenie informacji np.:

• twardy dysk,
• pamięć flash,
• chmura obliczeniowa.

Zeznania świadka

Ponieważ dotychczas w sprawach gospodarczych zeznania świadków niepotrzebnie przedłużały postępowania, w nowych przepisach przyjęto zasadę, że świadek zeznaje dopiero, jeśli inne dowody nie wyjaśnią dostatecznie sprawy.

Zeznania pisemne

Nowelizacja daje możliwość składania zeznań przez świadka na piśmie, jeśli sąd uzna to za wystarczające.

Co do zasady sąd na posiedzeniu przygotowawczym w planie rozprawy będzie ustalał, które dowody zostaną przeprowadzone, a które wnioski dowodowe nie zostały uwzględnione.

Z uwagi na wprowadzane zmiany przedsiębiorcy już teraz powinni dostosować swoje praktyki biznesowe do nowych przepisów KPC, szczególnie poprzez dokumentowanie swoich relacji biznesowych z innymi podmiotami, jak również podejmowanie innych działań niezbędnych do wygrywania potencjalnych przyszłych spraw sądowych.

Po 7 listopada 2019 r. konieczny będzie dodatkowy wysiłek ze strony przedsiębiorców związany z dobrym przygotowaniem się do procesu oraz udziałem w posiedzeniu przygotowawczym przed sądem.

W razie wątpliwości lub pytań co do sugerowanych działań zapraszamy do kontaktu z doradcami Rödl & Partner.