HomeIco

Home

 InternalIco

Internal

 InternationalIco

International

 KontaktIco

Kontakt
de|en|pl

Nasz strona wykorzystuje pliki cookies w celu personalizacji oferty wysyłanej do klientów oraz analizy zachowania użytkowników, tak aby dostarczać usługi na najwyższym poziomie. Korzystając ze strony wyrażają Państwo zgodę na przetwarzanie danych. Dalsze informacje można znaleźć w polityce prywatności.
Warto wiedzieć Obniżenie ceny - kiedy i jak skutecznie złożyć rękojmie?

Obniżenie ceny - kiedy i jak skutecznie złożyć rękojmie?

Print Mail Rate-it

​​​​​​​Obniżenie ceny - rękojmia i metoda ustalenia proporcji stanowiącej podstawę do obniżenia ceny

Poniższy tekst będzie przydatny dla kupujących, w przypadku niezgodności rzeczy sprzedanej z umową i pojawi się potrzeba złożenia reklamacji. Powstaje wówczas odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego z tytułu rękojmi za wady fizyczne i wady prawne (w tym z tzw. rękojmi konsumenckiej). Kupujący może być przedsiębiorcą czy też konsumentem - jednak zakres jego uprawnień jest wtedy różny (np. w obrocie B2B występuje większa swoboda kontraktowa).​


Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi

Dostarczenie nabywcy wadliwej rzeczy rodzić może odpowiedzialność jego zbywcy. Podstawową ochroną w takich sytuacjach jest rękojmia za wady (art. 556 i n. kodeksu cywilnego, art. 43a i n. ustawy o prawach konsumenta). Nabywcy mogą przysługiwać uprawnienia do usunięcia wady, wymiany rzeczy na wolną od wad, odstąpienia od umowy czy obniżenia ceny. 
​
W przypadkach, gdy wada przedmiotu nie jest zbyt istotna (np. aby odstąpić od umowy), ale też nie taka, aby można ją było zignorować, przydatne będzie złożenie oświadczenia o obniżeniu ceny. Skutkuje ono modyfikacją umówionej przez strony ceny. Sposób w jaki się dokonuje wymaga wykonania dwóch zabiegów. Po pierwsze, ustalić wartość zbywanego przedmiotu z wadami oraz bez wad (np. 100 i 80 zł). Po drugie, następnie tę procentową proporcję różnicy przełożyć na cenę umowną (np. cena umowna w wysokości 80 zł powinna być obniżona o 20%, czyli o 16 zł). Wynika to z art. 560 § 3 k.c. oraz art. 43e ust. 2 u.p.k. (tzw. metoda proporcjonalna).

Metoda kosztorysowa w ramach rękojmi

Problem powstaje, gdy konieczne staje się ustalenie wartości przedmiotu bez wad i z wadami (na pierwszym etapie). Orzecznictwo w tym zakresie jest rozbieżne. Pierwszy pogląd został wyrażony na tle uchwały SN (7) z 30 XII 1988 r. (III CZP 48/88), gdzie przyjęto, że: „obniżenie ceny towaru powinno uwzględniać koszt nakładów i starań niezbędnych do doprowadzenia rzeczy, poprzez usunięcie wad, do sprawności zgodnej z przeznaczeniem”. Jest to tzw. metoda kosztorysowa. 

Metoda porównawcza

Wysokość obniżenia ceny opiewa na sumę niezbędnych prognozowanych nakładów i starań, które musiałby ponieść sam kupujący, aby rzecz była doprowadzona do zgodnej z umową (nie miała wad). W orzecznictwie wykształciła się również odmienna interpretacja. Według niej konieczne jest ustalenie wartości rynkowej rzeczy sprzedanej bez wad oraz wartości rynkowej rzeczy z wadami. Przy dokonywaniu tej wyceny nie należy brać pod uwagę kosztów nakładów i starań niezbędnych do doprowadzenia rzeczy do sprawności zgodnej z jej przeznaczeniem. Jest to tzw. metoda porównawcza. Na tle tego sporu powstało zresztą w orzecznictwie wiele poglądów pośrednich (np. metoda dochodowa), co pokazuje, że problematyka wyceny wady należy do wyjątkowo spornych i niejednolitych. 

Przyjęcie jednego z powyższych poglądów ma bardzo istotne znaczenie. Ciężar dowodu wykazania proporcji stanowiącej podstawę obniżenia ceny obciąża kupującego (art. 6 k.c.). Jeżeli nabywca nie może w sprawie wykazać czy nie wykazał (np. stosując nieodpowiednią metodę wyceny przy dowodzeniu swojego roszczenia o zwrot jej części), w jakim stosunku wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad, to wówczas nie może skorzystać z uprawnienia do obniżenia ceny. Powinien wtedy szukać ochrony w innych uprawnieniach (np. usunięcie wady, wymiana czy odstąpienie od umowy). Pogląd ten był także krytykowany w doktrynie prawa, ale bez zaproponowania alternatywy. Czy w pewnych przypadkach zamiast obniżenia ceny, nabywca nie powinien wystąpić o pieniężne roszczenie odszkodowawcze za nienależyte wykonanie zobowiązania?

Każda z wymienionych metod ma swoje wady i zalety. Metoda porównawcza okazuje się trudna do przyjęcia przy przedmiotach unikatowych (np. na zamówienie). Często nie istnieje rynek określonych przedmiotów „z wadami” (np. zabytkowego budynku z wadliwą elewacją). Natomiast przy metodzie kosztorysowej często koszty usunięcia wady będą droższe niż wartość samej rzeczy, co powoduje, że proste przyjęcie metody kosztorysowej byłoby kontrfaktyczne i sprzeczne z celem obniżenia ceny. Problem powstaje także w sytuacji, gdy nie jest możliwe usunięcie wady – nakładów tych wówczas nie można ustalić. 

Niezgodność towaru z umową


Kolejne wątpliwości rodzą się także w kwestiach szczegółowych. Przepisy nie dają odpowiedzi, na jaki moment należałoby dokonywać wyceny – czy na chwilę orzekania o wadzie czy na chwilę zawarcia umowy czy też dostarczenia wadliwego przedmiotu? Czy zatem należałoby uwzględnić np. amortyzację zbywanego przedmiotu (np. spadek jej wartości przez czas procesu)? Czy należałoby w tym zakresie uwzględnić podatki (np. VAT) czy koszty netto? Gdyby się opowiedzieć za metodą kosztorysową, to wówczas jest pytanie, jakie nakłady powinny być brane pod uwagę – czy nakłady potencjalne, konieczne do usunięcia wady (np. wymiana części przedmiotu na nowe czy ich naprawa?), czy też faktyczne koszty, które poniósł nabywca celem samodzielnego usunięcia wady (z uwagi np. na nagłą sytuację)? Czy należałoby uwzględnić dalsze koszty i szkody związane z powstałą wadą (np. gdy wadliwy przedmiot uszkodził inne należące do nas przedmioty – tzw. szkody żrące)?

Oświadczenie o obniżeniu ceny w ramach rękojmi


Wszelkie te zagadnienia powodują, że przy formułowaniu uprawnienia do obniżenia ceny konieczna jest pomoc prawnika (już na etapie przed postępowaniem sądowym). Rozbieżność orzecznictwa może rodzić ryzyko, że nabywca skorzysta z uprawnienia do obniżenia ceny w sposób bezskuteczny i nie osiągnie zamierzonego skutku. Wynika to z konieczności uwzględnienia tych wszystkich skomplikowanych zawiłości i nieintuicyjnie rozłożonych akcentów. 

FAQ


Co to jest żądanie obniżenia ceny z wykorzystaniem rękojmi?​

W razie niezgodności sprzedanej rzeczy z umową (w ramach rękojmi) kupującemu przysługują w zasadzie cztery uprawnienia: żądanie naprawy, wymiany towaru na wolny od wad, złożenie oświadczenia o obniżeniu ceny wynikającej z umowy, odstąpienie od umowy. Obniżenie ceny może być stosowane również w przypadku wad nieruchomości (wówczas obniżenie ceny uwzględnia wartość nieruchomości z wadą). Część z uprawnień z tytułu rękojmi może być łączone, np. gdy kupujący zażądał naprawy rzeczy sprzedanej, ale mimo naprawy towaru (w rozsądnym czasie) jego wartość jest dalej niższa jak rzecz nowa. W pozostałym zakresie (poza obniżoną ceną) umowa pozostaje w mocy. 

Jakie są warunki obniżenia ceny za pomocą rękojmi?

Podstawowym warunkiem prawa do obniżenia ceny jest brak zgodności z umową sprzedanej rzeczy (wady fizyczne i wady prawne). Rzecz ma wady np. gdy nie ma cech, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego czy nie na daje się do celu, który został w umowie oznaczony, rzecz była wydana w stanie niezupełnym. Cena nie musi być jeszcze zapłacona. Wada nie musi być istotna. Odpowiedzialność ta jest wyłączona, jeżeli kupujący wiedział o niezgodności towaru z umową. W przypadku konsumenta - musi on zaakceptować sprzedawcy wyraźnie tę wadę. Odpowiedzialność względem kupującego powstaje zasadniczo gdy rzecz została kupującemu wydana i wada istniała w chwili wydania rzeczy. Konsument nie ma obowiązku niezwłocznie zawiadomić sprzedawcy o wadzie (poza przedsiębiorcami). Wada nie musi być następstwem okoliczności, za które sprzedawca ponosi odpowiedzialność. Należy uwzględnić także aspekt ograniczeń czasowych na skorzystanie z uprawnień.

Kiedy można zastosować obniżenie ceny w ramach rękojmi?

W zasadzie kupujący powinien w pierwszej kolejności zażądać naprawy czy wymiany rzeczy. Jeżeli jednak sprzedawca np. nie uczyni zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady, będzie możliwe obniżenie ceny wynikającej z umowy czy odstąpienie od umowy. 
Czy obniżenie ceny w ramach rękojmi dotyczy tylko wad ukrytych?
Nie, odpowiedzialność sprzedawcy obejmuje zarówno wady jawne jak i wady ukryte. Dotyczy to również uprawnienia do obniżenia ceny wynikającej z umowy, w przypadku braku zgodności z umową. Trzeba jednak uważać, aby sprzedawca nie zarzucił kupującemu, że wiedział o wadach czy zaakceptował odrębnie wady, skoro były jawne (problem ten nie powstaje przy tzw. sprzedaży wysyłkowej). 

Jakie prawa ma kupujący przy obniżeniu ceny?

Obniżenie ceny jest realizowane przez jednostronne oświadczenie konsumenta i powoduje, że sprzedawca niezwłocznie ma zwrócić różnicę w cenie. Zarazem kupujący ma prawo domagać się zwrotu kwot należnych. Jeżeli cena nie została zapłacona, kupujący ma obowiązek zapłacić niższą cenę. Sprzedawca nie może ignorować żądania konsumenta i musi odpowiedzieć na reklamację w terminie 14 dni. 

Jakie dokumenty są potrzebne do obniżenia ceny?

Kodeks cywilny nie przewiduje szczególnych wymagań co do formy oświadczenia o obniżeniu ceny (np. może być złożone telefonicznie). Ze względów dowodowych zalecana jest forma przynajmniej pisemna. Nie ma potrzeby dokonywania wyceny np. rzeczoznawcy. Należy jednak zachować szczególną staranność przy formułowaniu treści oświadczenia o obniżeniu ceny.

Czy sprzedawca może odmówić obniżenia ceny w przypadku rękojmi?

Sprzedawca nie może zakwestionować skutecznie złożonego oświadczenia, poza wspomnianym przypadkiem, w którym sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady. W przypadku reżimu konsumenckiego uprawnienie do obniżenia ceny podlega ograniczeniom przewidzianym w art. 43e ustawy o prawach konsumenta. W zasadzie konsument musi najpierw zażądać wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady, a dopiero potem może obniżyć cenę. 

Czy obniżenie ceny ma wpływ na gwarancję?

Zasadniczo uprawnienie do obniżenia ceny jest realizowane niezależnie od gwarancji. Jeżeli w ten sposób zostanie usunięta niezgodność towaru z umową - nie będzie podstaw do odpowiedzialności z tytułu gwarancji (brak będzie podstaw odpowiedzialności względem kupującego za właściwości określone w oświadczeniu gwarancyjnym). Także w reżimie gwarancji można przewidzieć uprawnienie do obniżenia ceny, choć na odmiennych zasadach i przesłankach. Relacje rękojmi i gwarancji mogą być jednak czasem problematyczne i konieczna jest konsultacja z prawnikiem (np. gdy naprawa najpierw nastąpiła w reżimie gwarancji, a na podstawie rękojmi jest składane oświadczenie o obniżeniu ceny). 

Autor: dr Kamil Wielgus - prawnik w RÖDL w dziale procesu cywilnego (litigation). Specjalizuje się w prawie cywilnym i handlowym
17 grudnia 2025

​

Kontakt

Contact Person Picture

Anna Smagowicz-Tokarz

adwokat

Associate Partner

+48 600 346 782

Wyślij zapytanie

Profil

​
Skip Ribbon Commands
Skip to main content
Deutschland Weltweit Search Menu