Uchwała siedmiu sędziów NSA dotycząca kwalifikacji budynków i budowli dla potrzeb opodatkowania podatkiem od nieruchomości

Jakub Wajs

4 listopada 2021 r.​

29 września 2021 r. zapadła uchwała siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), sygn. III FPS 1/21, rozstrzygająca zagadnienie budzące poważne wątpliwości: „Czy obiekt budowlany, będący budowlą w rozumieniu art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) w związku z art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 63, poz. 613 ze zm.), może być dla celów opodatkowania podatkiem od nieruchomości uznany za budynek w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych?”.

NSA w wydanej uchwale rozstrzygnął to zagadnienie stwierdzając, że:

„Obiekt budowlany, będący budowlą w rozumieniu art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.) w związku z art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 63, poz. 613 ze zm.), może być dla celów opodatkowania podatkiem od nieruchomości uznany za budynek w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, jeżeli spełnia kryteria bycia budynkiem wymienione w tym przepisie, a jego wyróżniającą cechą jest powierzchnia użytkowa, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych”.

Ponadto w uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia NSA dokonał złożonej analizy problematyki kwalifikacji obiektu dla celów podatkowych jako budynku lub budowli.

NSA uzasadniając wydaną uchwałę m.in.:

• dokonał przeglądu orzecznictwa z lat ubiegłych oraz zmieniającego się podejścia do tego tematu, wskazując na rozbieżności orzecznicze;
• wskazał ustawodawcy na realność problemów interpretacyjnych i obawy podatników co do stosowanego prawa podatkowego i ich skutków;
• zaznaczył autonomiczność prawa podatkowego i stosowanych tam pojęć względem innych gałęzi prawa, w tym prawa budowlanego;
• wskazał na możliwość odrębnego rozumienia pojęć na gruncie ustawy podatkowej i prawa budowlanego;
• podkreślił istotę celu fiskalnego ustawy podatkowej i przez to doszedł do konkluzji, że przedmiot opodatkowania powinien być identyfikowany z uwzględnieniem takiego parametru jak podstawa opodatkowania;
• wskazał na sposób wykładni pojęcia „związania z gruntem” dla potrzeb opodatkowania podatkiem od nieruchomości;
• jako centralną przesłankę kwalifikacji obiektu dla celów podatku od nieruchomości wskazał kryterium parametrów architektoniczno-technicznych (powierzchnia użytkowa vs. pojemność).

Pojęcia budynku i budowli a prawo budowlane i podatkowe

NSA uznał, że ustawa podatkowa zawiera bezpośrednie odwołanie do prawa budowlanego jedynie w zakresie pojęcia „obiektu budowlanego”, wobec czego pojęcia budynku i budowli nie muszą być identyczne na gruncie prawa budowlanego i prawa podatkowego. Zaznaczyć należy, że NSA w żadnym wypadku nie zakwestionował w ten sposób zasady określoności regulacji daninowych. Z jednej strony nie podzielił stanowiska, zgodnie z którym obiekt spełniający definicję budynku nie mógł być uznany za budowlę. Z drugiej nie podzielił stanowiska, że o kwalifikacji obiektu budowlanego, posiadającego cechy budynku jako budowli, decyduje już tylko sama okoliczność, że został on wprost wymieniony w katalogu art. 3 pkt 3 Prawa budowlanego.

NSA wskazał, że dla celów opodatkowania podatkiem od nieruchomości inaczej postrzegać należy jako przedmiot opodatkowania klasyczny budynek magazynowy wykorzystywany w praktyce gospodarczej jako zbiornik (np. zboża i innych materiałów sypkich), lecz którego wyróżniającą cechą techniczną jest powierzchnia użytkowa; a odmiennie obiekt budowlany zaprojektowany i zrealizowany wyłącznie jako pojemnik (zbiornik) określonych produktów sypkich, ciekłych bądź gazowych. Wydaje się, że w ocenie NSA w pierwszym przypadku zastosowanie znajdzie opodatkowanie budynku, zaś w drugim budowli.

Wydana uchwała z jednej strony w pewien sposób porządkuje dotychczasowy dorobek orzeczniczy i wytycza pewną metodę wykładni przepisów podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości. Z drugiej strony daje pole do kolejnych dyskusji i sporów.

Niewątpliwie jednak stanowi wyraźne przecięcie kształtującego się od pewnego czasu i niezwykle korzystnego dla podatników trendu uznawania wielu obiektów za budynek z uwagi na spełnienie wyłącznie kryteriów technicznych wymienionych w art. 1a ust. 1 pkt 1 u.p.o.l. Uchwała zwraca uwagę na wykładnię poprzez kryterium fiskalnego celu ustawy podatkowej i ustalenie wobec ocenianego obiektu zasadniczego parametru konstrukcyjnego.

Zachęcamy do kontaktu z ekspertami Rödl & Partner.