Własność intelektualna – jak strategicznie zarządzać nią w przedsiębiorstwie?

Anna Smagowicz-Tokarz

23 stycznia 2023

Znaki towarowe, wynalazki, prawa autorskie, funkcjonujące w przedsiębiorstwie – także te wytworzone przez nie – tworzą duży rezerwuar aktywów własności intelektualnej. Dzięki nim przedsiębiorstwo może budować swoją pozycję na rynku.

Co to jest własność intelektualna? Prawo własności intelektualnej i prawo autorskie

Własność intelektualna to wytwory ludzkiego umysłu przedstawione w materialnej postaci. Przykładowo są to utwory literackie, oznaczenia towarów czy wynalazki. Własność intelektualna jest obecna w biznesie, ponieważ stanowi niematerialny składnik majątku firmy. Jest także chroniona prawem.

Prawa własności intelektualnej można podzielić na dwie podstawowe kategorie:

prawo własności przemysłowej,
prawo autorskie i prawa pokrewne.

Prawa autorskie powstają samoistnie (pod warunkiem, że utwór spełnia warunki do objęcia go ochroną) i dzielą się na dwa typy:

osobiste prawa autorskie,
majątkowe prawa autorskie.

Twórcom przysługują do utworu oba wymienione typy praw. Osoby, które nie są twórcami, ale przekazują utwór publiczności, korzystają z praw pokrewnych.

Osobiste prawa autorskie są związane z twórcą, są niezbywalne i bezterminowe. Po śmierci twórcy przechodzą na jego rodzinę. Majątkowe prawa autorskie dają twórcy wyłączne prawo do korzystania z utworu, do rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

Własność przemysłowa przedsiębiorstwa – prawo własności przemysłowej

Prawa własności przemysłowej uzyskują ochronę po dokonaniu zgłoszenia i rejestracji w Urzędzie Patentowym RP. Są to prawa wyłączne – zapewniają monopol na korzystanie z określonego dobra.

Własność przemysłowa może być chroniona przy pomocy:

patentów udzielanych na wynalazki,
praw ochronnych na wzory użytkowe,
praw z rejestracji na wzory przemysłowe,
praw ochronnych na znaki towarowe,
praw z rejestracji na oznaczenia geograficzne,
prawo z rejestracji na topografie układów scalonych,
przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Własność intelektualna – strategia zarządzania w przedsiębiorstwie

Skuteczne zarządzanie aktywami własności intelektualnej powinno prowadzić do uzyskania odpowiedniego poziomu ochrony i jednocześnie do ich gospodarczego wykorzystania.

W przypadku struktur wielopoziomowych, spółek tworzących grupy (kapitałowe i osobowo powiązane) wdrożenie jednolitej strategii zarządzania własnością intelektualną, to nie tylko zadanie dla zarządu z kategorii compliance, ale też klucz do uzyskania przewagi rynkowej.

Elementami strategii zarządzania własnością intelektualną powinny być:

spójność z ogólną strategią przedsiębiorstwa,
skuteczna ochrona posiadanych zasobów własności intelektualnej,
doprowadzenie do wzrostu konkurencyjności poprzez stworzenie i zarządzanie portfelem własności intelektualnej (Portfel IP) – na rynku krajowym i międzynarodowym,
doprowadzenie do efektywnego finansowego wykorzystania i/lub aktywowania własności intelektualnej,
doprowadzenie do wzrostu efektywności procesów zarządczych w obszarze własności intelektualnej jako części głównych procesów zarządczych w przedsiębiorstwie,
doprowadzenie do efektywnego wykorzystania kompetencji wysoce wykwalifikowanych współpracowników,
efektywne wykorzystanie działań badawczych i rozwojowych – w obszarze własności intelektualnej.

Zarządzanie własnością intelektualną – strategia mieszana

Strategia o charakterze mieszanym, obronno-aktywnym jest realizowana przede wszystkim poprzez:

sprawne uzyskiwanie ochrony w odpowiednich urzędach (np. rejestracja znaku towarowego lub patentu w polskich i zagranicznych urzędach patentowych),
bieżący monitoring potencjalnych prób bezprawnej rejestracji znaków podobnych lub prób wprowadzenia na rynek produktów/usług opartych o chronioną technologię,
skuteczną obronę własności intelektualnej w postępowaniach spornych, np. przed Urzędem Patentowym,
komercyjne aktywowanie praw własności intelektualnej (np. licencje, sublicencje, transfer),
korzystną i transparentną politykę wynagradzania twórców praw własności intelektualnej działających w przedsiębiorstwie,
podatkowe i księgowe aktywowanie praw własności intelektualnej,
właściwe zarządzanie potencjałem związanym z działaniami badawczo-rozwojowymi oraz dotacjami w zakresie własności intelektualnej.

Opracowanie i wdrożenie takiej strategii to odpowiedzialność zarządu spółki i jednocześnie zadanie dla doświadczonych prawników, doradców podatkowych i rzeczników patentowych.

Jeśli masz pytania dotyczące własności intelektualnej, własności przemysłowej czy strategii zarządzania nimi – skontaktuj się z nami. Nasi eksperci mają duże doświadczenie w prowadzeniu spraw dotyczących ochrony praw na dobrach niematerialnych nie tylko w Polsce, ale także poza granicami.

Kontakt

Contact Person Picture

Anna Smagowicz-Tokarz

adwokat

Associate Partner

Wyślij zapytanie

Profil