Zmiany w postępowaniu cywilnym istotne dla przedsiębiorców (cz. 2)

Wojciech Paryś

9 października 2019 r. 

Jak sygnalizowaliśmy w poprzedniej części - 4 lipca 2019 r. Sejm uchwalił Ustawę o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Znaczna część planowanych zmian  wchodzi w życie 7 listopada 2019 r.

Nowelizacja przewiduje  odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych, które wiąże się z restrykcjami dla przedsiębiorców. Wśród zmian można znaleźć kilka ułatwień dla przedsiębiorców.

Zaostrzenie postępowania dowodowego

Jedną z najpoważniejszych zmian w przepisach jest zaostrzenie prekluzji dowodowej. Zgodnie z nową regulacją strony mają obowiązek powoływania wszystkich twierdzeń i dowodów w pierwszych pismach procesowych (powód – w pozwie, pozwany – przeważnie w odpowiedzi na pozew). Jedynie stronie niereprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika sąd będzie mógł wyznaczyć dodatkowy termin na powołanie wszystkich twierdzeń i dowodów.

Twierdzenia i dowody powołane z opóźnieniem będą pomijane. Wyjątkiem od tej reguły jest możliwość uprawdopodobnienia faktu, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. Tym samym nie można będzie powoływać nowych dowodów tylko na podstawie przesłanki, że nie spowoduje to zwłoki w rozpoznaniu sprawy. Do tej pory to właśnie na nią zazwyczaj się powoływano.

Nowa organizacja rozpraw

Nowelizacja wprowadza nowe zasady organizowania rozprawy, zgodnie z którymi sąd może w pierwszej kolejności wezwać strony na posiedzenie przygotowawcze, podczas którego strony i sąd wspólnie zaplanują przebieg procesu i ustalą zakres sporu. Rezultatem takiego posiedzenia będzie sporządzenie planu rozprawy, w którym zawarte będą rozstrzygnięcia co do wniosków dowodowych, a także harmonogram posiedzeń.

Zamysłem ustawodawcy jest zakończenie maksymalnej liczby spraw w drodze polubownej lub na pierwszej rozprawie. Powyższe zmiany wymuszają jeszcze ściślejszą współpracę między pełnomocnikami oraz reprezentowanymi przez nich stronami, tak aby pełnomocnik był jeszcze przed wytoczeniem powództwa poinformowany o wszystkich faktach i dowodach dotyczących danej sprawy, tudzież skierowaniu odpowiedzi na pozew. W przeciwnym razie istnieje ryzyko pominięcia spóźnionych wniosków dowodowych i twierdzeń, konsekwencją czego  może być przegranie procesu.

Rygor natychmiastowej wykonalności

Nowelizacja wprowadza również zmianę w zakresie wykonalności wyroku pierwszej instancji. Wyrok w sprawie gospodarczej, w którym sąd zasądzi świadczenie w pieniądzu lub rzeczach zamiennych będzie natychmiastowo wykonalny. W praktyce oznacza to, że nie trzeba będzie czekać na uprawomocnienie się wyroku by nadać mu klauzulę wykonalności i egzekwować świadczenie.

Zarzut potrącenia

Nowelizacja wprowadza również ograniczenie w zakresie zgłaszania zarzutu potrącenia w procesie. Po wejściu w życie nowych przepisów, w toku procesu pozwany będzie mógł zgłosić zarzut potrącenia wyłącznie, jeżeli wierzytelności będą wynikały z tego samego stosunku prawnego, albo jeżeli jego wierzytelność jest niesporna lub uprawdopodobniona dokumentem  niepochodzącym wyłącznie od niego.

Powyższe ma znaczenie w sytuacjach, w których strony ewentualnego sporu wiąże wiele umów – wiele stosunków prawnych. W takiej sytuacji, w przypadku powództwa dotyczącego jednej z tych umów, pozwany będzie mógł podnieść zarzut potrącenia odnoszący się wyłącznie do tej właśnie umowy. Roszczenia z pozostałych umów będą musiały co do zasady zostać rozpoznane w osobnych postępowaniach.

Zmiany w kosztach postępowania

Nowelizacja wprowadza zmiany w wysokości opłat w wielu sprawach istotnych z punktu widzenia prowadzenia działalności gospodarczej. Podstawową zmianą jest podwyższenie maksymalnej opłaty stosunkowej do 200 tys. zł. – ma ona znaczenie co do zasady np. we wszystkich sprawach, w których opłata od pozwu zależy od wartości sporu. Wcześniej maksymalna opłata wynosiła 100 tys. zł.

Nowela wprowadza również nowe opłaty:

• od wniosku o wezwanie na rozprawę świadka, biegłego lub strony jeżeli wniosek został złożony po zatwierdzeniu planu rozprawy,
• od wniosku o uzasadnienie wyroku.

Wysokość tych opłat wyniesie 100 zł. Wcześniej czynności te były nieodpłatne. W razie wątpliwości lub pytań co do sugerowanych działań zapraszamy do kontaktu z doradcami Rödl & Partner.