In dubio pro tributario – zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika

12 lutego 2019 r. 

Niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego od 1 stycznia 2016 r. rozstrzyga się na korzyść podatnika. Od tego dnia obowiązuje bowiem art. 2a Ordynacji podatkowej. Konkretne sformułowanie tego przepisu nie było jednak pozbawione kontrowersji, a spory dotyczyły przede wszystkim zakresu zastosowania klauzuli.

W odpowiedzi na liczne wątpliwości Minister Finansów 29 grudnia 2015 r. wydał interpretację ogólną (znak PK4.8022.44.2015), której celem jest zapewnienie jednolitego stosowania nowego przepisu.
W wydanej interpretacji Minister Finansów wyjaśnił, że zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika obejmuje wątpliwości w zakresie interpretacji przepisów prawa. Bezpośrednimi adresatami art. 2a Ordynacji podatkowej są organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej. Tym niemniej na przepis ten może się także powołać podatnik, gdy w jego ocenie zaistniały niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego, a organy przepisu nie zastosowały.

12 lutego 2019 r. 
Zasada in dubio pro tributario obejmuje w szczególności  postępowania podatkowe kończące się wydaniem aktów władczych (tj. decyzji i postanowień). Obejmuje jednak także postępowania w sprawach indywidualnych interpretacji prawa podatkowego. Z kolei w ocenie ministra „korzyścią podatnika” jest optymalne rozwiązanie prawne spośród tych, które zarysowały się w trakcie wykładni przepisu. W tej perspektywie warto skonsultować się z doradcą podatkowym na etapie trwania postępowania.
W ocenie ministra stosowanie art. 2a Ordynacji podatkowej wymaga bowiem ustalenia „korzyści podatnika” na tle konkretnej sprawy, a pojęcie to nie ma charakteru obiektywnego. Przyjęcie korzystnej dla podatnika wykładni przepisu w danej sprawie nie musi oznaczać, że organy podatkowe są obligowane tak samo rozumieć korzyść innego podatnika na tle odrębnej sprawy, nawet jeśli przedmiotem stosowania art. 2a Ordynacji podatkowej będzie ten sam przepis prawa podatkowego.

Zatem w sytuacji, w której organ podatkowy poweźmie wątpliwości co do znaczenia danego przepisu w Państwa sprawie, a wątpliwości tych nie będzie można usunąć w trakcie prawidłowo prowadzonej wykładni, to wówczas organ powinien przyjąć takie znaczenie przepisów, które będzie korzystniejsze dla podatnika. Z kolei jeżeli zajdzie możliwość zastosowania więcej niż jednej korzystnej interpretacji przepisów, to organ powinien wybrać tę korzystniejszą. Natomiast gdy organ nie jest w stanie ustalić, która z interpretacji byłaby dla Państwa korzystniejsza, to powinien uzyskać Państwa stanowisko w tym zakresie.
Minister Finansów zwrócił także uwagę, że przesłanką odmowy zastosowania zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika może być fakt, że podatnik powoływał nieadekwatne do stanu faktycznego przepisy, przyjmował błędne założenia interpretacyjne, mylił się w rozumowaniu, bądź też jego argumentacja była na tyle słaba, w zestawieniu z argumentacją przeciwną, że nie można uznać istnienia niedających się usunąć wątpliwości.

Wobec omawianej interpretacji Ministra Finansów określenie korzyści płynących z różnych potencjalnych rozwiązań przy pomocy doradcy podatkowego może stanowić dla Państwa istotną wartość dodaną. Wsparcie profesjonalisty pozwoli bowiem na poszukiwania i analizę szeregu korzystnych dla Państwa interpretacji przepisów prawa podatkowego możliwie dobrze odpowiadających Państwa interesom gospodarczym.
Na koniec należy zwrócić uwagę na okoliczność, że literalne brzmienie omawianego przepisu nie uwzględnia wszystkich potencjalnych stron postępowania, tj. płatników, inkasentów, następców prawnych i osób trzecich odpowiadających za zaległości podatkowe, które również powinny korzystać z możliwości powołania się na art. 2a Ordynacji podatkowej. Jednakże po pewnych wahaniach dominuje obecnie pogląd, że również pozostałe kategorie osób mogą korzystać z ochrony przewidzianej na gruncie tego przepisu.  Warto także dodać, że podobne regulacje odnoszące się do przedsiębiorców zostały wprowadzone na mocy ustawy z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców. Regulacja zawarta w Prawie przedsiębiorców jest jednocześnie szersza niż w przypadku Ordynacji podatkowej, ponieważ nowe regulacje obejmują nakaz tłumaczenia na korzyść przedsiębiorcy niedających wątpliwości co do ustalonego stanu faktycznego jak i przepisów prawnych. Prawo przedsiębiorców zastrzega jednocześnie, że tłumaczenie na korzyść przedsiębiorców niedających się wytłumaczyć wątpliwości w zakresie stanu faktycznego albo treści przepisów prawa jest obwarowane pewnymi warunkami, np. sprawa musi dotyczyć nałożenia obowiązku na przedsiębiorcę lub ograniczenia jego praw zaś interpretacja korzystna dla przedsiębiorcy nie może prowadzić do naruszenia praw innej strony.

W świetle powyższego konsultanci Rödl & Partner pozostają do Państwa dyspozycji w zakresie reprezentowania Państwa interesów w trakcie postępowań podatkowych.  Nasi doradcy podatkowi w biurach Rödl & Partner: Gdańsk, Gliwice, Kraków, Poznań, Warszawa i Wrocław udzielą Państwu wsparcia w tym zakresie. Z chęcią odpowiedzą także na inne pytania z zakresu doradztwa podatkowego.