Znowelizowana ustawa o odnawialnych źródłach energii w Polsce

19 listopada 2018 r.

Wsparcie: inwestujący w polską energetykę odnawialną muszą mieć mocne nerwy. Krótko przed końcem 2017 roku rząd przesunął wejście w życie przepisów o systemie aukcyjnym o kolejne pół roku. Przesunięcie to nie miało wyłącznie technicznego charakteru – aby zyskać czas na przygotowanie aukcji, lecz było potrzebne do przygotowania nowelizacji ustawy, która gruntownie zmieniła model wsparcia, zanim system aukcyjny wszedł w życie. Ta daleko idąca nowelizacja polskiej ustawy o Odnawialnych Źródłach Energii weszła w życie 1 lipca 2016 roku.

Rząd zdecydował się utrzymać pomysł swoich poprzedników i system aukcyjny jako podstawa wsparcia dla energetyki odnawialnej został wprowadzony w życie. Aukcje te będą jednak wyglądały inaczej niż w Niemczech, gdzie oferent podaje wielkość instalacji i cenę, za jaką gotowy jest sprzedać całą wyprodukowaną energię. W Polsce elementem decydującym podczas aukcji będzie ilość, tzn. oferent będzie wskazywał ilość energii, jaką w danym okresie (zazwyczaj 15 lat) sprzeda za określoną cenę. Całkowitym novum w porównaniu do poprzedniego rozwiązania jest organizowanie aukcji w ramach tzw. koszyków technologicznych (koszyki aukcyjne). Sam fakt zastosowania koszyków aukcyjnych nie jest niczym nowym, takie rozwiązanie stanowi powszechną praktykę w innych krajach. Jednak w Polsce zastosowano unikalne kryteria podziału na poszczególne koszyki, których jest siedem:

• pierwszy koszyk obejmuje instalacje OZE o stopniu wykorzystania mocy zainstalowanej elektrycznej (łącznie, bez względu na źródło pochodzenia) większej niż 3504 MWh/ MW/rok;
• drugi koszyk obejmuje instalacje wykorzystujące do wytworzenia energii elektrycznej ulegającą biodegradacji część odpadów przemysłowych i komunalnych pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, w tym odpadów z instalacji do przetwarzania odpadów oraz odpadów pochodzących z uzdatniania wody i oczyszczania ścieków, w szczególności osadów ściekowych, zgodnie z przepisami o odpadach w zakresie kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadów;
• trzeci koszyk obejmuje instalacje OZE, w których emisja CO2 jest mniejsza niż 100 kg/MWh, o stopniu wykorzystania mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 3504 MWh/MW/rok;
• czwarty koszyk obejmuje instalacje wykorzystujące do wytwarzania energii elektrycznej wyłącznie biogaz rolniczy;
• kolejne dwa koszyki w systemie aukcyjnym obejmują instalacje OZE należące do członków mikro- i makroklastrów energetycznych. Klastry energetyczne bazują na porozumieniach cywilnoprawnych pomiędzy różnymi podmiotami (osobami fizycznymi i prawnymi, związkami jednostek samorządu terytorialnego) dotyczących wspólnego wytwarzania energii na obszarze jednej gminy (mikroklastry) lub jednego powiatu (makroklaster);
• siódmy koszyk obejmuje wszystkie inne instalacje OZE, których nie można zaliczyć do żadnej z wcześniej wskazanych grup.

Aukcje będą organizowane osobno dla każdego koszyka i dodatkowo zachowany będzie podział na instalacje do 1 MW oraz powyżej 1 MW. Oznacza to, że tylko dla nowych instalacji OZE w każdej turze aukcji może być zorganizowanych aż 14 osobnych aukcji. Ustawodawca zrezygnował z wymogu zawartego w dotychczasowych „zawieszonych” przepisach, aby 25% ilości energii elektrycznej nabywanej w danej turze aukcji pochodziło z instalacji o mocy do 1 MW.

Cztery aukcje w roku 2016

Niezwykle istotną zmianą jest każdorazowe ustalanie przez Radę Ministrów na wniosek Ministerstwa Energii kolejności przeprowadzania aukcji. Na dany rok ustalana będzie ilość energii, która zostanie zakontraktowana w ramach wszystkich aukcji. W sierpniu 2016 roku zostały przedstawione projekty pierwszych rozporządzeń przygotowywanych w związku z pierwszymi aukcjami energii odnawialnej w Polsce. Pod koniec września 2016 roku rozporządzenia uległy jeszcze zmianom. Zgodnie z jednym z projektów rozporządzeń w roku 2016 zorganizowane zostaną tylko cztery aukcje. Będą to aukcje:

•  dla istniejących biogazowni rolniczych o mocy poniżej 1 MW,
• dla istniejących biogazowni rolniczych o mocy powyżej 1 MW oraz
• dla instalacji OZE, w których emisja CO2 nie przekracza 100 Kg/MWh, o stopniu wykorzystania mocy zainstalowanej elektrycznej większym niż 3504 MWh/MW/rok i mocy poniżej 1 MW (w tej aukcji mogą wziąć udział operatorzy mniejszych elektrowni wodnych)
• dla instalacji fotowoltaicznych, które zostaną uruchomione dopiero po zakończeniu aukcji, o mocy poniżej 1 MW.

Ministerstwo Energii uzasadniło ograniczoną ilość aukcji tym, że pierwsza tura aukcji ma charakter próbny i dopiero w roku 2017 będą odbywały się aukcje w ramach wszystkich „koszyków technologicznych”. Jeżeli chodzi o aukcję dla mniejszych instalacji fotowoltaicznych, ministerstwo wychodzi z założenia, że w związku z aukcjami powstanie 100 MW nowo zainstalowanej mocy w obszarze fotowoltaiki. Przy obliczeniach przyjęto, że średnia roczna produkcja instalacji wyniesie 1050 MWh/MW. W aukcji mogą oczywiście uczestniczyć także operatorzy elektrowni wiatrowych – do aukcji zostaną dopuszczone wszystkie zaplanowane instalacje o mocy poniżej 1 MW o średniej rocznej produkcji wynoszącej maksymalnie 3504 MWh/MW. W grupie instalacji tej wielkości fotowoltaika będzie najmocniej reprezentowana i nie należy oczekiwać zbyt wielu zainteresowanych z branży wiatrowej. Jednocześnie opublikowany został także projekt rozporządzenia, w którym podane są maksymalne dopuszczalne ceny ofertowe, które oferenci mogą przedstawiać w poszczególnych turach aukcji w roku 2016. Ministerstwo ustaliło ceny referencyjne dla wszystkich technologii. Na szczęście nie sprawdziły się niektóre czarne scenariusze i ceny referencyjne nie zostały istotnie zmienione w porównaniu z poprzednim rozporządzeniem. W przypadku mniejszych instalacji cena maksymalna w porównaniu z poprzednim rozporządzeniem została podwyższona o symboliczne 5 zł, czyli 1,16 EUR za MWh.

Wsparcie wytwarzania energii w mikroinstalacjach

Należy uczciwie przyznać, że szanse rozwoju fotowoltaiki przemysłowej w Polsce w obecnej sytuacji prawnej są nikłe. Fotowoltaika powinna jednak zostać wiodącą technologią w zakresie rozwoju mniejszych lokalnych źródeł energii odnawialnych. Nowa ustawa zmieniła jednak istotnie sposób wsparcia mikroinstalacji. Poprzednia ustawa wprowadzała znany i sprawdzony system taryf gwarantowanych dla wytwórców energii z OZE, ze stosowną wysokością wsparcia zależną od wielkości instalacji i zastosowanej technologii wytwarzania. W miejsce systemu typu FiT w projekcie przewidziano system rozliczeń barterowych. Na tej podstawie mikrowytwórca byłby uprawniony za każdą kWh energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej odebrać z tej sieci 0,7 kWh energii (w przypadku mikroinstalacji o mocy do 7 kW). W przypadku mikroinstalacji o mocy większej niż 7 kW prosument mógłby odebrać już tylko 0,5 kWh, a w przypadku dotowanych mikroinstalacji (nawet tych o mocy 2-3 kW) – zaledwie 0,35 kWh. Od energii odebranej na powyżej opisanych zasadach prosument nie uiszczałby opłat związanych z jej dystrybucją.

Czy nowy system wsparcia zyska szerszą popularność, czy też będzie atrakcyjny tylko dla pasjonatów energii odnawialnej i ekologicznie świadomych obywateli - dopiero się okaże. Na pewno jednak ustawodawca zadbał o uproszczenie zasad wsparcia i zlikwidował wprowadzone przez poprzedników niepotrzebne obowiązki sprawozdawcze, pozostawiając jednocześnie uproszczoną ścieżkę przyłączenia mikroinstalacji. Dodatkowo wzmocnieniu ulega pozycja w sporze z przedsiębiorstwami energetycznymi i następuje przyznanie uprawnień konsumenckich.

Jeśli są Państwo zainteresowani szczegółowym omówieniem zagadnienia lub doradztwem prawnym, eksperci Rödl & Partner pozostają do dyspozycji w biurach w Gdańsku, Gliwicach, Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu.