Home
Internal
International
Kontakt
Jakub Plebański
1 czerwca 2020 r.
Polska jest krajem o wysokim potencjale produkcji oraz energetycznego wykorzystania biogazu. Na dzień 15 maja 2020 r. w rejestrze wytwórców biogazu rolniczego (wiodąca formuła produkcji biogazu) prowadzonym przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa funkcjonowało jedynie 96 podmiotów o łącznej mocy zainstalowanej 109,69 MW i rocznej wydajności produkcji biogazu rolniczego rzędu 442 323 552,800 m3. Jest to niewielka liczba, szczególnie w porównaniu z Niemcami, gdzie funkcjonuje obecnie ok. 9000 biogazowni, czy Czechami, gdzie na dzień 31 grudnia 2019 r. działało 574 biogazowni o łącznej mocy zainstalowanej 367 MW.
Niewykorzystany, jak dotąd, potencjał polskiego biogazu może szczególnie dziwić w kontekście badań naukowców Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, którzy w 2018 r. oszacowali roczne możliwości produkcji na 13,5 mld m3 biogazu, w tym 7,8 mld m3 biometanu. Potencjał, jaki niesie za sobą wytwarzanie energii z biogazu dostrzegło również Ministerstwo Energii redagując zaktualizowaną wersję Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. W myśl dokumentu atutem biogazu jest możliwość jego wykorzystania w celach regulacyjnych, co wydaje się szczególnie istotne dla elastyczności pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Na podstawie przedstawionych danych, niewątpliwie możemy stwierdzić, że rynek polski wypełnia przesłanki rynku nienasyconego, będącego na wczesnym etapie rozwoju. W niniejszym artykule przyjrzymy się dedykowanym systemom wsparcia wytwórstwa energii w instalacjach biogazowych i spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy istnieją obecnie warunki prawne sprzyjające upowszechnieniu energetyki biogazowej w Polsce.
Ustawa o odnawialnych źródłach energii różnicuje definicję biogazu od definicji biogazu rolniczego. Zwykły biogaz rozumiany jest jako gaz uzyskany z biomasy, w szczególności z instalacji przeróbki odpadów zwierzęcych lub roślinnych, oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów. Definicja biogazu rolniczego jest bardziej szczegółowa i obejmuje gaz otrzymywany w procesie fermentacji metanowej surowców rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych, odpadów lub pozostałości z przetwórstwa produktów pochodzenia rolniczego lub biomasy leśnej, lub biomasy roślinnej zebranej z terenów innych niż zaewidencjonowane jako rolne lub leśne, z wyłączeniem biogazu pozyskanego z surowców pochodzących ze składowisk odpadów, a także oczyszczalni ścieków, w tym zakładowych oczyszczalni ścieków z przetwórstwa rolno-spożywczego, w których nie jest prowadzony rozdział ścieków przemysłowych od pozostałych rodzajów osadów i ścieków. Zarówno instalacje produkujące energię z tzw. zwykłego biogazu, jak i biogazu rolniczego, postrzegane są na gruncie ustawy, jako odnawialne źródła energii. Warto dodać, że wytwarzanie energii elektrycznej w instalacji biogazu rolniczego zostało zwolnione z wymogu uzyskania koncesji, niezależnie od wielkości instalacji.
Głównym atutem obu instrumentów jest zapewnienie wytwórcy stałej ceny zakupu energii elektrycznej. Zastosowanie systemów feed-in tariff oraz feed in premium zostało jednak zawężone wyłącznie do wytwórców będących jednocześnie przedsiębiorstwami energetycznymi. Oznacza to, że skorzystanie z tych systemów wsparcia zostało wyłączone w odniesieniu do prosumentów oraz osób fizycznych wytwarzających energię elektryczną z biogazu rolniczego w mikroinstalacjach.
System feed in tariff został zarezerwowany dla wytwórców prowadzących działalność w biogazowniach o łącznej mocy zainstalowanej mniejszej niż 500 kW. Polega on na sprzedaży energii elektrycznej niewykorzystanej przez wytwórców po stałej cenie sprzedawcy zobowiązanemu, którym zwykle jest przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się obrotem tą energią. Sprzedawca zobowiązany wyznaczany jest na danym obszarze przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i ciąży na nim obowiązek zakupu określonej ilości energii elektrycznej po z góry ustalonej cenie gwarantowanej. Zasadniczo ogranicza to ryzyko wytwórcy, związane zarówno z odnalezieniem kontrahenta na oferowaną energię jak i modelowaniem jej ceny w dłuższej perspektywie rynkowej. Wysokość ceny energii elektrycznej kupowanej w ramach systemu feed–in tariff uzależniona została od ceny referencyjnej przewidzianej dla poszczególnych rodzajów instalacji. Aktualnie cena za 1MWh energii elektrycznej, sprzedawany w ramach systemu FiT wynosi, 95% ceny referencyjnej ustalonej w rozporządzeniu Ministra Klimatu.
System feed-in premium dedykowany jest większym instalacjom biogazowym tj. o łącznej mocy zainstalowanej w przedziale: nie mniejszej niż 500 kW oraz nie większej niż 2,5 MW. W przeciwieństwie do systemu FiT, w systemie FiP nie została uwzględniona instytucja sprzedawcy zobowiązanego. Oznacza to, że wytwórca musi sprzedawać niewykorzystaną przez siebie energię na warunkach rynkowych. Jednocześnie ustawodawca przewidział rodzaj bufora bezpieczeństwa dla wytwórców funkcjonujących w ramach sytemu FiP. Niezależnie od tego, jaką cenę uzyskają sprzedając energię elektryczną na warunkach rynkowych, zagwarantowane zostało im prawo do pokrycia tzw. ujemnego salda. Prawo to umożliwia wytwórcy uzyskanie dopłat o wysokości wynikającej z różnicy pomiędzy ceną rynkową energii elektrycznej, po której jest ona sprzedawana przez wytwórcę, a równowartością 90% ceny referencyjnej ustalonej w rozporządzeniu Ministra Klimatu. Dopłaty wykonywane są przez państwowy podmiot, Zarządcę Rozliczeń S.A. System FiP umożliwia zatem stopniowe usamodzielnianie się wytwórcy. Z jednej strony jest on asekurowany prawem do pokrycia ujemnego salda, z drugiej strony funkcjonuje na zasadach rynkowych, a ustawa nie ogranicza ceny za jaką sprzedaje energię elektryczną swoim kontrahentom.
W przypadku obu systemów wysokość wsparcia pomniejszana jest odpowiednio o wartość poprzednio udzielonej wytwórcy pomocy inwestycyjnej. Niezaprzeczalną zaletą korzystania z systemów FiT i FiP jest brak obowiązku wprowadzenia zadeklarowanej ilości energii elektrycznej do sieci, a zatem również brak kar związanych z niewypełnieniem tego zobowiązania. Wytwórca może wyprodukowaną energię wykorzystać na własne potrzeby. Korzystanie z omawianych systemów nie wymaga także wygrania aukcji, warunkiem jest jedynie złożenie prawidłowo wypełnionej deklaracji. Z punktu widzenia inwestycji nie sposób nie docenić stabilności związanej z lokowaniem kapitału w przedsięwzięcia biogazowni funkcjonujących w ramach systemu FiT oraz FiP.
Instalacje wytwarzające energię elektryczną z biogazu mogą wziąć udział w aukcjach odnawialnych źródeł energii w formule „pay as bid”. Jako że wielkość biogazowni funkcjonujących w systemach FiT oraz FiP została ograniczona mocowo, udział w aukcjach szczególnie rekomendowany jest jednostkom o mocy zainstalowanej równej lub większej niż 2,5 MW. Aby skorzystać ze wsparcia, wytwórcy składają oferty na aukcji deklarując konkretną ilość energii elektrycznej, którą zobowiązują się sprzedać przez 15 lat funkcjonowania w systemie wsparcia. O zwycięstwie w aukcji decyduje w pierwszej kolejności kryterium cenowe. Należy zauważyć, że wartość oferowanej energii regulowana jest poprzez tzw. ceny referencyjne, które spełniają funkcję cen maksymalnych energii oferowanej w aukcjach OZE. Ceny referencyjne publikowane są w rozporządzeniu Ministra Klimatu. Zwycięstwo w aukcji OZE, podobnie jak w systemie FiP, uprawnia wytwórcę do uzyskania prawa do pokrycia tzw. ujemnego salda. Podstawowa zmiana polega jednak na tym, że prawo do pokrycia ujemnego salda liczone jest na podstawie różnicy pomiędzy średnią ceną energii elektrycznej odnotowaną na rynku konkurencyjnym a ceną zadeklarowaną przez wytwórcę w ofercie aukcyjnej. Należy wziąć pod uwagę, że w przeciwieństwie do systemów FiT oraz FiP, wytwórca korzystając z systemu aukcyjnego podejmuje się realizacji zobowiązania sprzedaży określonego wolumenu energii elektrycznej, a jego niewypełnienie obwarowane zostało sankcjami. Wytwórca obciążony jest ponadto obowiązkami sprawozdawczymi, określającymi m.in. realizację harmonogramu inwestycyjnego wraz z określeniem daty pierwszej sprzedaży energii elektrycznej wyprodukowanej w instalacji, co dodatkowo wymusza na inwestorze dyscyplinę w związku z realizacją projektu.
W świetle powyższych czynników biogazownie wydają się bardzo interesującą alternatywą dla najbardziej powszechnych sposobów inwestowania w odnawialne źródła energii na terenie Polski. Przedstawione systemy wsparcia to mechanizmy młode, wprowadzone na przestrzeni ostatnich kilku lat, mające stanowić impuls proinwestycyjny dla rozwoju biogazowni w Polsce. Ich główny atut to stabilność i wysoka przewidywalność finansowania, co ma szczególne znaczenie w kontekście pozyskiwania kapitału na realizację inwestycji. Warto zauważyć, że rozwój biogazu jest ściśle powiązany z potencjałem polskiego rolnictwa, które należy do najbardziej prężnych w Unii Europejskiej. W tym kontekście, w niedalekiej przyszłości, spodziewamy się zwiększenia dynamiki inwestycyjnej w sektorze biogazowni w Polsce.
Prawnicy Rödl & Partner świadczą specjalistyczne doradztwo, zarówno na etapie procesu inwestycyjnego, jak i w zakresie prawa odnawialnych źródeł energii. Jeżeli są Państwo zainteresowani tematyką biogazowni w Polsce, zapraszamy do kontaktu.
Piotr Mrowiec
radca prawny
Associate Partner
Wyślij zapytanie
Profil
