Uzyskanie korzyści podatkowej a potencjalny obowiązek raportowania

Krzysztof Wylegalski

12 września 2019

Jednym z celów regulacji MDR jest raportowanie czynności dokonywanych przez podatników, które wiążą się z osiągnięciem korzyści podatkowej. Należy przy tym pamiętać, że raportowanie może dotyczyć także zgodnych z prawem uzgodnień dokonanych wyłącznie z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych. Jednocześnie podatnicy mogą mieć również obowiązek zgłaszania uzgodnień bez względu na to, czy korzyść podatkowa wystąpiła, czy nie.

Ustawodawca wskazuje, że występowanie u danego podatnika cech schematu podatkowego nie powinno być postrzegane jako sytuacja niewłaściwa lub naganna, naruszająca przepisy prawa podatkowego. Zgodnie z objaśnieniami podatkowymi dotyczącymi regulacji MDR, zasadniczo nie każde uzgodnienie uznane za schemat podatkowy zostanie objęte zakresem przepisów dotyczących przeciwdziałaniu uchylaniu się od opodatkowania. Przepisy MDR mają bowiem szerszy zakres zastosowania niż przepisy nakierowane na zwalczanie unikania opodatkowania. Stąd też uzgodnienia, które nie spełniają kryterium „sztucznego sposobu działania”, w rozumieniu klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania nie są wyłączone z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych. Wynika to z faktu, że szef KAS oraz służby Ministerstwa Finansów chcą zachować możliwość samodzielnej oceny, czy dane uzgodnienie zostało wdrożone w celu osiągnięcia niezgodnej z prawem korzyści podatkowej.

Kryterium głównej korzyści

Ordynacja podatkowa zawiera swego rodzaju dodatkowy „filtr”, przez który muszą przejść uzgodnienia posiadające ogólne cechy rozpoznawcze, aby uznać je za schematy podatkowe. Jest to pojęcie kryterium głównej korzyści.

Zgodnie z objaśnieniami, kryterium głównej korzyści uważa się za spełnione, jeżeli łącznie zaistnieją następujące przesłanki:

• występuje korzyść podatkowa oraz
• korzyść podatkowa jest główną lub jedną z głównych korzyści – stanowi istotną przesłankę decyzji o wdrożeniu uzgodnienia, a nie jest jedynie ubocznym lub nieoczekiwanym skutkiem uzgodnienia (uzgodnienie nie zostałoby wdrożone, gdyby nie oczekiwana korzyść podatkowa) oraz
• istnieje alternatywna, racjonalna droga postępowania, a podmiot działający rozsądnie mógłby zasadnie wybrać inny sposób postępowania, z którym nie wiązałoby się uzyskanie korzyści podatkowej.
  

Przepisy podatkowe stanowią dla przedsiębiorców jeden z istotniejszych czynników branych pod uwagę podczas przyjmowania strategii biznesowej. Jak zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 8 lipca 2019 r. (sygn. II FSK 135/19) – podatnik nie ma obowiązku zapłacenia podatku najwyższego. Jednakże należy zauważyć, iż uzgodnienia dokonane w dominującej mierze z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych nie są wyłączone z obowiązku przekazania informacji o schematach podatkowych

Katalog czynności uznanych za korzyść podatkową

Katalog czynności uznanych za korzyść podatkową został zawarty w art. 3 pkt. 18 oraz art. 86a § 1 pkt 4) Ordynacji podatkowej.

Przepisy zawierają wyczerpującą listę korzyści podatkowych, uznając za korzyść m.in.:

• niepowstanie zobowiązania podatkowego,
• odsunięcie w czasie jego powstania,
• obniżenie wysokości zobowiązania podatkowego,
• powstanie lub zawyżenie straty podatkowej, nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku,
• brak obowiązku pobrania podatku przez płatnika
• podwyższenie kwoty nadwyżki podatku VAT naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy,
• niepowstanie obowiązku lub odsunięcie w czasie powstania obowiązku sporządzania i przekazywania informacji podatkowych, w tym informacji o schematach podatkowych.

Ulgi i preferencje podatkowe

Korzystanie z ulg i preferencji podatkowych zagwarantowanych przez ustawodawcę takich jak np. ulga badawczo-rozwojowa, Innovation Box, stawka podatku CIT dla małych podatników, ulga za złe długi VAT oraz pomniejszenia zobowiązania podatkowego w związku z ujęciem jako kosztu uzyskania przychodów uzasadnionego ekonomicznie wydatku, co do zasady nie będzie podlegało obowiązkowi raportowania.

Powyższe działania należy uznać za racjonalne i podyktowane potrzebą zachowania konkurencyjnej pozycji na rynku oraz rozwojem firmy. W związku z tym można je określić mianem działań typowych dla prowadzenia działalności gospodarczej.

Jeśli jednak podatnik skorzystał z wyżej wymienionych ulg podatkowych, a jego główną motywacją było osiągnięcie korzyści podatkowej oraz pomimo możliwości obrania alternatywnej drogi postępowania, niewiążącej się z osiągnięciem korzyści, nie zrobił tego, wówczas organ skarbowy może uznać, że dane uzgodnienie spełnia kryterium głównej korzyści.

Przykłady

Zmiana formy współpracy z umowy o pracę na relację B2B

Co do zasady powyższa czynność nie powinna podlegać raportowaniu. Jednakże w przypadku gdy podmiot zatrudnia pracowników w formie B2B mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub zmienia formę współpracy podczas trwania stosunku pracy, fiskus może oceniać takie działanie jako schemat podatkowy.

• Spełnione jest wtedy kryterium głównej korzyści oraz ogólna cecha rozpoznawcza jaką jest ujednolicona dokumentacja oraz zmiana zasad opodatkowania, skutkująca niższym opodatkowaniem.
• 50% koszty uzyskania przychodów od wynagrodzeń pracowników
• Prawo do podwyższonych kosztów w rozliczeniach pracowników dotyczy sytuacji, kiedy pracownik wykonuje czynności objęte prawem autorskim lub innym prawem pokrewnym. Zależy to od określenia w umowie o pracę części wynagrodzenia dla pracownika w zamian za korzystanie z tych praw, a następnie zastosowanie podwyższonych kosztów wyłącznie do tej części wynagrodzenia.
•  Powyższe uzgodnienie może zostać uznane za schemat podatkowy – korzyść podatkowa oraz ujednolicona dokumentacja. Ministerstwo Finansów zaznacza jednak, że obowiązek informowania szefa KAS o MDR powinien być oparty o ocenę przesłanek jego istnienia, nie powstaje on automatycznie.

Korzystanie z preferencyjnej stawki 9% CIT w przypadku podmiotów powiązanych

W sytuacji gdy podmiot podjął się wykonania kontraktu i celowo rozbił go na mniejsze części realizowane przez spółki z nim powiązane, które korzystają z preferencyjnej stawki 9%, mamy do czynienia ze schematem podatkowym. Występuje tu korzyść podatkowa – zastosowanie preferencyjnej stawki podatku oraz standaryzowany sposób postępowania.

Każdorazowo należy ocenić czynność przez pryzmat tego czy podjęcie działania będzie wiązało się z wystąpieniem korzyści podatkowej, a następnie czy uzgodnienie zostało wdrożone w znacznej mierze w celu uzyskania korzyści podatkowej. Jeżeli powyższe warunki zostały spełnione, należy zastanowić się, czy istniała możliwość działania, która nie wiązałaby się z uzyskaniem korzyści podatkowej.

Jeśli macie Państwo wątpliwości dotyczące zgłaszania wykonywanych w przedsiębiorstwie czynności do odpowiednich organów, eksperci Rödl & Partner pozostają do dyspozycji w Gdańsku, Gliwicach, Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu.