Tarcza antykryzysowa 2.0 i zagrożenie niewypłacalnością – nowe instrumenty finansowego wsparcia przedsiębiorców

​Łukasz Szczygieł

22 kwietnia 2020 r.

Uchwalona 16 kwietnia 2020 r. ustawa o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, która weszła w życie 18 kwietnia, wprowadza szereg rozwiązań prawnych stymulujących płynność finansową przedsiębiorców. Jednakże rozwiązania przewidziane tą ustawą nie mogą być wykorzystane przez wszystkich. Z pomocy tej wykluczeni są przedsiębiorcy zagrożeni niewypłacalnością.  

Instrumenty wsparcia w ramach tarczy 2.0

W ramach tarczy 2.0 przedsiębiorca ma do dyspozycji szeroki wachlarz instrumentów wsparcia finansowego, który ma służyć utrzymaniu i kontynuacji prowadzonej działalności gospodarczej, zagrożonej na skutek ekonomicznych następstw wprowadzonych ograniczeń. Warunkiem skorzystania z oferowanej pomocy jest to, aby trudna sytuacja finansowa była następstwem COVID-19. W związku z tym przedsiębiorcy, których problemy finansowe zaczęły się wcześniej i jedynie pogłębiły się w związku z koronawirusem mogą być wykluczeni z korzystania z wsparcia. Pozostają im  rozwiązania przewidziane w pozostałych regulacjach prawnych, w tym w ramach ustawy prawo restrukturyzacyjne.

Udzielaniem wsparcia finansowego w ramach tarczy 2.0 ma się zajmować Agencja Rozwoju Przemysłu Spółka Akcyjna (ARP S.A.) oraz jej spółka zależna, której ARP S.A. powierzyła wykonywanie zadań. Celem oferowanego wsparcia jest przeciwdziałanie skutkom gospodarczym COVID-19 poprzez zapewnienie beneficjentowi płynności finansowej przez okres trwania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz przez okres 12 miesięcy następujący po odwołaniu tego stanu, do czasu ustania negatywnych skutków ekonomicznych dla przedsiębiorców. Oferowane wsparcie obejmuje możliwość zaciągnięcia pożyczek przez przedsiębiorcę lub skorzystanie przez niego z gwarancji, poręczeń lub innych instrumentów związanych z finansowaniem prowadzonej działalności gospodarczej. Wstępne warunki udzielania wsparcia dla poszczególnych instrumentów finansowych zostały udostępnione na stronie internetowej ARP.

Sposób ubiegania się o wsparcie bieżącej płynności finansowej

Wielkość oraz rodzaj wsparcia są uzależnione od faktycznych skutków finansowych, jakie przedsiębiorca poniósł na skutek epidemii, jak również skali prowadzonej działalności. Wsparcie jest udzielane na wniosek, przy czym jego realizacja przyjmuje postać umowy. Udzielenie wsparcia w formie umowy zapewnia większą elastyczność reagowania na potrzeby poszczególnych przedsiębiorców niż miałoby to miejsce w ramach udzielenia wsparcia w ramach decyzji administracyjnej. Jednocześnie przepisy wskazują warunki podstawowe, które muszą być zrealizowane w ramach każdej umowy, w tym w szczególności:

 
a) wsparcie jest udzielane na warunkach rynkowych, co oznacza konieczność zachowania warunków zbliżonych do tych, na jakich finansowanie byłoby udzielone przez instytucje finansowe,
b) wsparcie jest udzielane w sposób sukcesywny, przez wypłatę poszczególnych transz pożyczki lub innych form finansowania, co oznacza konieczność zawarcia w umowie odpowiednich „kamieni milowych”, które będą oznaczały przechodzenie do kolejnych etapów realizacji wsparcia (nie dotyczy to jednak tych form finansowania, które wymagają jednorazowego przekazania środków pieniężnych),
c) udzielenie wsparcia musi nastąpić na konkretny cel określony w umowie,
d) udzielenie wsparcia i jego zwrot mają określone terminy, zaś samo udzielenie wsparcia jest związane z koniecznością udzielenia zabezpieczenia przez przedsiębiorcę,
e) przedsiębiorca jest zobowiązany do przekazywania raportów finansowych na rzecz ARP S.A., która będzie uprawniona do ich weryfikacji.

Sama procedura ubiegania się o pomoc finansową rozpoczyna się od złożenia przez przedsiębiorcę wniosku, do którego załączane jest oświadczenie potwierdzające trudną sytuację finansową oraz opis planowanych działań w celu ustabilizowania jego sytuacji ekonomicznej. Wniosek składa się w oparciu o wzór, który będzie udostępniony na stronie (w chwili pisania artykułu nie był on jeszcze dostępny). Rozpatrywanie wniosku powinno zająć nie dłużej niż 14 dni, natomiast sama umowa powinna być zawarta w terminie do 5 dni od dnia uzgodnienia jej warunków.

Konieczność dokonania wyboru

Rozważając zasadność ubiegania się o wsparcie udzielane przez ARP S.A. trzeba zwrócić uwagę na ograniczenie wprowadzone na mocy specustawy. Pomoc finansowa nie może być udzielona przez ARP S.A. w sytuacji podmiotów, wobec których ogłoszono upadłość oraz przedsiębiorców, wobec których otwarte zostało postępowanie restrukturyzacyjne. Oznacza to, że z kręgu podmiotów uprawnionych do skorzystania ze wsparcia zostały wyeliminowane te podmioty, w stosunku do których:

a) wydano (nawet nieprawomocne) postanowienie o ogłoszeniu upadłości,
b) wydano postanowienie o otwarciu postępowań restrukturyzacyjnych (przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe oraz postępowanie sanacyjne),
c) sąd zatwierdził układ przyjęty w ramach postępowania o zatwierdzenie układu.

Co więcej, już w przypadku zgłoszenia przez przedsiębiorcę wniosków o otwarcie wskazanych postępowań nie może on korzystać ze wsparcia ARP S.A., ponieważ procedura udzielenia wsparcia ulega zawieszeniu do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia złożonych wniosków o otwarcie postępowań restrukturyzacyjnych, względnie o ogłoszenie upadłości. Tym samym dopiero z momentem prawomocnego zakończenia postępowania możliwe będzie kontynuowanie procedury uzyskania wsparcia z ARP S.A., co z uwagi na czas rozpatrywania tego typu spraw oznacza kilka miesięcy zwłoki w uzyskaniu dofinansowania.

W związku z tym przedsiębiorca już na etapie inicjowania właściwego postępowania musi zdecydować czy ubiega się o wsparcie w ramach umowy z ARP S.A., czy też będzie poszukiwał ochrony swojego przedsiębiorstwa w ramach postępowań restrukturyzacyjnych.

Brak skuteczności wdrożonych instrumentów wsparcia

Warto również zadać pytanie o konsekwencje sytuacji, w której przedsiębiorca zawrze skutecznie umowę z ARP S.A. i faktycznie uzyska wsparcie, jednakże nie będzie w stanie w pełni wykonać swojego zobowiązania umownego. Trzeba pamiętać, że jeżeli takie zobowiązanie stanie się wymagalne, wówczas przedsiębiorca będzie musiał się liczyć z przymusowym dochodzeniem zwrotu zobowiązania przez ARP S.A. lub inny podmiot działający w charakterze wierzyciela. Niemniej przedsiębiorca taki może wcześniej spróbować wnioskować o otwarcie jednego z postępowań restrukturyzacyjnych. O ile należności z tytułu udzielonego wsparcia nie zostaną zabezpieczone za pomocą hipoteki, hipoteki morskiej, zastawu, zastawu rejestrowego oraz powierniczym przeniesieniem własności, to w przypadku chęci otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego przez takiego przedsiębiorcę już w jakiś czas po udzieleniu wsparcia, będą one objęte układem z mocy prawa. Natomiast gdyby takie wierzytelności były zabezpieczone na jeden z powyższych sposobów (na tę chwilę lista wymaganych zabezpieczeń wskazanych na stronie jednak ich nie obejmuje) wówczas ARP S.A. lub jej spółka zależna musiałaby wyrazić zgodę, aby wierzytelności zostały objęte układem.

W przypadku pytań, eksperci Rödl & Partner pozostają do dyspozycji.