Koronawirus – nakaz zasłaniania ust i nosa

Katarzyna Kołodziej

16 kwietnia 2020 r.

W związku ze stanem epidemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2 na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustanowiono szereg ograniczeń, nakazów i zakazów mających pomóc w zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i dalszych zachorowań. Jednym z takich rozwiązań jest obowiązek zakrywania, przy pomocy części odzieży, maski albo maseczki, ust i nosa podczas przebywania poza adresem miejsca zamieszkania lub stałego pobytu.

Nakaz ten został wprowadzony na podstawie § 18 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r. (Dz.U. 2020 poz. 658) od dnia 16 kwietnia 2020 r. do odwołania. Dzień przed rozpoczęcia obowiązywania niniejszego nakazu, 15 kwietnia 2020 r. Rada Ministrów wydała rozporządzenie zmieniające wyżej opisane przepisy, które zostało ogłoszone i weszło w życie tego samego dnia (Dz.U. 2020 poz. 673).

Do kiedy?

Zgodnie z nowymi przepisami od 16 kwietnia 2020 r. obowiązuje nakaz zakrywania ust i nosa. Jest on bezterminowy i należy przestrzegać go aż do momentu jego odwołania.

W jaki sposób?

W celu realizacji tego obowiązku można używać zarówno maski albo maseczki (jednorazowej bądź materiałowej), jak i odzieży lub jej części, czyli przykładowo apaszki, chustki lub szalika.

Gdzie?

Wyróżniono następujące kategorie przestrzeni na terenie Polski, w których trzeba zakrywać twarz w wyżej opisany sposób, a mianowicie:

• środki publicznego transportu zbiorowego,
• pojazdy samochodowe, którymi poruszają się osoby niezamieszkujące lub niegospodarujące wspólnie (np. sąsiedzi, znajomi, ale również członkowie rodziny niemieszkający wspólnie),
• szeroko pojęte miejsca ogólnodostępne.

W odniesieniu do publicznego transportu zbiorowego wskazujemy, że świetle definicji legalnej z art. 4 ust. 1 pkt 14 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym z dnia 16 grudnia 2010 r. (Dz.U. 2019 poz. 2475) jest nim powszechnie dostępny regularny przewóz osób wykonywany w określonych odstępach czasu i po określonej linii komunikacyjnej, liniach komunikacyjnych lub sieci komunikacyjnej (jego środkami są przykładowo metro, autobus, pociąg, tramwaj).

Jeśli chodzi natomiast o pojęcie miejsc ogólnodostępnych, to w rozporządzeniu z15 kwietnia 2020 r. nie zdefiniowano go, natomiast posłużono się katalogiem otwartym, wskazując że należą do niego między innymi drogi i place, zakłady pracy oraz budynki użyteczności publicznej przeznaczone na potrzeby: administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, przy czym za budynek użyteczności publicznej uznano również budynek biurowy lub socjalny.

Ponadto przebywanie w obiektach handlowych lub usługowych, placówkach handlowych lub usługowych i na targowiskach (straganach) także aktualizuje obowiązek odpowiedniego zakrywania ust i nosa. To samo dotyczy osób korzystających z terenów nieruchomości wspólnych w przypadku nieruchomości wielolokalowych, a zatem gruntu oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali. Do kategorii tej zaliczają się m.in. windy, pralnie, strychy, piwnice, klatki schodowe, korytarze.

Wyjątki

Od przedstawionego tutaj obowiązku przewidziano pewne wyjątki – obejmują one określone grupy jednostek, w przypadku których nie znajdzie on zastosowania. Dotyczy to osób, które przebywają lub poruszają się pojazdem samochodowym pojedynczo albo z dzieckiem do ukończenia 4. roku życia; dzieci do ukończenia 4. roku życia; osób, które nie mogą zakrywać ust lub nosa z powodu stanu zdrowia, całościowych zaburzeń rozwoju, niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym albo głębokim lub niesamodzielności – w tym ostatnim wypadku nie wymaga się  okazania orzeczenia lub zaświadczenia w tym zakresie.

Ponadto podczas obecności w wyżej określonych miejscach twarzy nie muszą zasłaniać kierujący środkami publicznego transportu zbiorowego lub pojazdem samochodowym wykonującym zarobkowy przewóz osób, jeżeli operator publicznego transportu zbiorowego albo organizator tego transportu albo przedsiębiorca wykonujący działalność w zakresie zarobkowego przewozu osób, zapewnia oddzielenie kierującego od przewożonych osób w sposób uniemożliwiający styczność rozumianą jako bezpośredni lub pośredni kontakt osoby ze źródłem zakażenia, jeżeli charakter tego kontaktu zagrażał lub zagraża przeniesieniem na tę osobę biologicznych czynników chorobotwórczych.

W dalszej kolejności z przedmiotowego obowiązku zwolnieni są duchowni sprawujący kult religijny, w tym czynności lub obrzędy religijne, podczas jego sprawowania oraz żołnierze Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i wojsk sojuszniczych, a także funkcjonariusza Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego, wykonujących zadania służbowe, stosujących środki ochrony osobistej odpowiednie do rodzaju wykonywanych czynności.

W miejscu pracy

Osoby realizujące czynności zawodowe, służbowe lub zarobkowe w budynkach, zakładach, obiektach, placówkach i targowiskach (straganach), należących do miejsc ogólnodostępnych, również nie muszą przesłaniać twarzy. Nie odnosi się to jednak do osób wykonujących bezpośrednią obsługę interesantów lub klientów – one bowiem powinny zakrywać usta oraz nos w stosowny sposób.

Ze względu na okoliczność, że obowiązek zasłaniania twarzy dotyczący osób bezpośrednio obsługujących inne osoby z zewnątrz w obiektach i placówkach handlowych lub usługowych może stwarzać pewien dyskomfort, szczególnie po wielu godzinach pracy, rozporządzenie z 15 kwietnia 2020 r. dopuściło możliwość jego realizacji w czasie wykonywania czynności zawodowych przy pomocy przyłbicy. Warunkiem jest, że wszystkie stanowiska kasowe lub miejsca prowadzenia sprzedaży lub świadczenia usług w danym obiekcie lub placówce są oddzielone od klientów dodatkową przesłoną ochronną.

Odkrycie twarzy

Obowiązek odkrycia ust i nosa został przewidziany w dwóch sytuacjach, mianowicie po pierwsze na żądanie organów uprawnionych (Policja, Straż Graniczna itp.) w przypadku legitymowania danej osoby w celu ustalenia jej tożsamości, a po drugie gdy zażąda tego inna osoba w związku ze świadczeniem przez nią usług lub wykonywaniem czynności zawodowych lub służbowych, w tym w przypadku konieczności identyfikacji lub weryfikacji tożsamości danej osoby (np. kasjer w banku).