Home

Internal

International

Kontakt

de|en|pl

49 krajów – 110 biur – 5 800 pracowników – 1 firma |

Na świecie

Nasz strona wykorzystuje pliki cookies w celu personalizacji oferty wysyłanej do klientów oraz analizy zachowania użytkowników, tak aby dostarczać usługi na najwyższym poziomie. Korzystając ze strony wyrażają Państwo zgodę na przetwarzanie danych. Dalsze informacje można znaleźć w polityce prywatności.

Zmiany w polskiej ustawie o rachunkowości w 2016 roku

Rok 2016 to rok zmian, które niesie za sobą nowelizacja ustawy o rachunkowości. Zasadniczo zaczynają one obowiązywać przy sporządzaniu sprawozdań finansowych za rok obrotowy rozpoczynający się 1 stycznia 2016 r., jednak ustawodawca przewidział możliwość stosowania wybranych zmian już w sprawozdaniach sporządzanych za rok 2015.

Jednostki małe

Jedną z ważniejszych modyfikacji jest wprowadzenie nowej kategorii podmiotów, tzw. jednostki małej. Klasyfikacja podobnie jak w przypadku wprowadzonej już w roku 2014 definicji jednostki mikro dokonywana jest na podstawie skali prowadzonej działalności.

Jednostki małe to w myśl ustawy spółki akcyjne, z ograniczona odpowiedzialnością oraz komandytowo-akcyjne, a także spółki osobowe tworzone przez nie, osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie, inne osoby prawne oraz oddziały przedsiębiorstw zagranicznych, które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:

suma bilansowa: 17 mln zł,
przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów: 34 mln zł,
przeciętne zatrudnienie w roku obrotowym: 50 osób.

Wzór sprawozdania finansowego dla jednostek małych zaprezentowany został w nowym załączniku do ustawy o rachunkowości (załącznik nr 5). Uproszczone sprawozdanie finansowe jednostki małej składa się z:

wprowadzenia do sprawozdania finansowego, w skróconej formie,
uproszczonego bilansu, składającego się tylko z wybranych pozycji,
uproszczonego rachunku zysków i strat, składającego się tylko z wybranych pozycji,
dodatkowych informacji i objaśnień z ograniczoną ilością ujawnień.

Ustawodawca zwolnił tym samym jednostki małe z obowiązku sporządzania rachunku przepływów pieniężnych oraz zestawienia zmian w kapitale własnym. Co więcej jednostki małe zobligowane na podstawie przepisów art. 49 ustawy o rachunkowości do sporządzania sprawozdania z działalności, mogą odstąpić od jego sporządzania pod warunkiem ujęcia w informacji dodatkowej danych dotyczących nabycia udziałów bądź akcji własnych.

Decyzja w sprawie uproszczonego sprawozdania finansowego

Należy podkreślić, że warunkiem koniecznym umożliwiającym zastosowanie przewidzianych uproszczeń jest nie tylko spełnienie wymienionych wyżej warunków progowych, ale również podjęcie przez organ zatwierdzający (np. zgromadzenie wspólników w spółce z o.o.) decyzji w sprawie sporządzania uproszczonego sprawozdania finansowego. Decyzja powinna zostać podjęta w formie uchwały oraz określać w stosunku do których elementów sprawozdania finansowego znajdą zastosowanie przewidziane w ustawie uproszczenia. Ustawa nie określa terminu podjęcia stosownej uchwały. Przyjmuje się, że powinna ona zostać podjęta przed sporządzeniem sprawozdania finansowego. W przypadku sprawozdań sporządzonych za rok 2016 uchwała powinna zostać podjęta przed 31 marca 2017 r. Złożenie uproszczonego sprawozdania finansowego do sądu rejestrowego bez wymaganej decyzji organu zatwierdzającego może skutkować wezwaniem do złożenia sprawozdania finansowego w pełnej formie.

Głównym celem, jaki przyświecał ustawodawcy jest odciążenie mniejszych podmiotów gospodarczych od nadmiernych kosztów administracyjnych, związanych z przygotowaniem sprawozdań finansowych w pełnej formie.

Leasing oraz odroczony podatek dochodowy

Kolejną pozytywną zmianą związaną z nowelizacją ustawy o rachunkowości jest rozszerzenie katalogu podmiotów mogących stosować uproszczenia w stosunku do kwalifikowania umów leasingu oraz ujmowania w księgach odroczonego podatku dochodowego. Przypomnijmy, że dotychczasowe regulacje przewidywały możliwość klasyfikowania umów leasingu według przepisów podatkowych, jak również zwalniały z obowiązku tworzenia odroczonego podatku dochodowego jednostki niepodlegające obowiązkowi badania sprawozdania finansowego. Począwszy od sprawozdań finansowych sporządzanych za okres od 1 stycznia 2016 r. (z możliwością stosowania już w 2015 roku) z powyższych uprawnień będą mogły skorzystać jednostki, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły dwóch z trzech wielkości:

17 mln zł w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
34 mln zł w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
50 osób w przypadku średniego rocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Zniesione zostało zatem kryterium obowiązku badania sprawozdania finansowego, a jako że nowe progi są wyższe od wcześniej stosowanych, rozszerzeniu uległo grono spółek mogących stosować powyższe uproszczenia.

Zasada istotności

Zdefiniowano nową zasadę rachunkowości – zasadę istotności. Wprowadzono tym samym definicję informacji istotnej, która powinna zostać ujęta oraz prawidłowo wykazana w sprawozdaniu finansowym. Zgodnie z brzmieniem art. 4 ustawy pominięcie lub zniekształcenie informacji istotnej może wprowadzić w błąd czytelnika sprawozdania finansowego oraz w efekcie skutkować mylnymi decyzjami gospodarczymi.

Kwestią otwartą pozostanie natomiast określenie kwotowe progu istotności. Pomocne w tym przypadku mogą być krajowe oraz międzynarodowe standardy rewizji finansowej, zgodnie z którymi istotność wyznaczana jest jako procent od wybranej wielkości bazowej (wzorca). Najczęściej stosowanymi wzorcami są aktywa ogółem, przychody z działalności podstawowej, jak również zysk brutto. Po wyznaczeniu wzorca należy przyjąć procent wielkości bazowej określający poziom istotności, np. w odniesieniu do przychodów może to być przedział 0,5-2% wartości za dany rok obrotowy. Ustawodawca nie narzucił sztywnych reguł wyznaczania poziomu istotności, pozostawiając tym samym możliwość jej swobodnego kształtowania. Podkreślić należy, że przyjęty sposób wyliczania poziomu informacji istotnej wymaga uregulowania w polityce rachunkowości jednostki. W konsekwencji określenia poziomów istotności możliwe jest uproszczone ujmowanie wybranych operacji gospodarczych w księgach rachunkowych.

Z praktyki wynika, że w rezultacie jednostki często stosują uproszczenia np. w stosunku do pozycji rozliczeń międzyokresowych ujmując w niej wyłącznie istotne pozycje, których ujęcie jednorazowo w kosztach zniekształciłoby wynik finansowy w okresie sprawozdawczym.

Sprawozdanie z działalności

Rozszerzono katalog podmiotów podlegających obowiązkowi sporządzania sprawozdania z działalności, dodając do tego grona spółki jawne oraz komandytowe, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej. Jako, że coraz bardziej popularną formą prowadzenia działalności staje się spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa (sp. z o.o. sp. k.), w której komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a komandytariuszem – wspólnik tej spółki z o.o. lub też inna osoba fizyczna, powyższą zmianę należy uznać za dość istotną dla coraz większego grona podmiotów gospodarczych o tej formie prawnej.

Koszty prac rozwojowych oraz wartość firmy

Wraz z nowelizacją ustawy o rachunkowości wprowadzone zostały nowe zasady rozliczania kosztów prac rozwojowych oraz wartości firmy. Okres odpisywania kosztów zakończonych prac rozwojowych powinien odpowiadać okresowi ekonomicznej użyteczności efektów poniesionych nakładów. Przyjęte rozwiązanie wydaję się zasadne szczególnie dla jednostek, które ponoszą istotne nakłady na prace rozwojowe i, wedle dotychczas stosowanych rozwiązań, zobowiązane były je ująć w kosztach w ciągu 5 lat, bez względu na ich dalszą przydatność gospodarczą. Dopiero jeśli w uzasadnionych przypadkach jednostka nie będzie w stanie oszacować okresu użyteczności efektów prac rozwojowych możliwe będzie ich ujęcie w kosztach w okresie nie dłuższym niż 5 lat.

Podobna zasada obowiązuje w przypadku odpisów amortyzacyjnych wartości firmy. Obecnie okres amortyzacji powinien odpowiadać okresowi ekonomicznej użyteczności, a jedynie w przypadku braku możliwości jego oszacowania nie może przekroczyć 5 lat. Nie uległy natomiast zmianie przepisy w zakresie amortyzacji metodą liniową oraz ewidencjonowana kosztów poniesionych z tego tytułu w pozostałej działalności operacyjnej.

Odpowiedzialność za sporządzenie sprawozdań finansowych

Nowelizacja rozszerza krąg osób odpowiedzialnych za poprawność sprawozdań. Po zmianach za prawidłowe i rzetelne sporządzenie sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z działalności odpowiedzialność ponosi zarówno kierownik jednostki, jak i członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki (w przypadku ich powołania). Przypomnijmy, że poprzednio odpowiedzialność ciążyła wyłącznie na kierowniku jednostki . Na obu organach ciąży odpowiedzialność solidarna wobec spółki za powstałą szkodę wyrządzoną ich działaniem lub zaniechaniem, które prawnie uchodzi za naruszenie nałożonych na nich obowiązków.

Zmiany w bilansie oraz w rachunku zysków i strat

Zmianą, która weszła w życie wraz z nowelizacją ustawy jest nowy sposób prezentowania udziałów (akcji) własnych i należnych wpłat na kapitał. Wcześniej pozycje te były prezentowane w pasywach w „kapitale (funduszu) własnym przyjmując wielkości ujemne”. Obecnie po stronie aktywów dodano punkty C i D dla załącznika nr 1, 4 oraz 5, natomiast w załącznikach 2 oraz 3 dodano pozycje XVII i XVIII oraz G i H.

Z rachunku zysków i strat natomiast usunięto pozycje zysków i strat nadzwyczajnych, pozostawiając ją jedynie dla trzech grup jednostek: banków, zakładów ubezpieczeń oraz reasekuracji oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. W konsekwencji poza wymienionymi jednostkami, operacje związane ze zdarzeniami losowymi powinny być ewidencjonowane w pozycji pozostałych przychodów oraz kosztów i przychodów operacyjnych.

Przeliczanie na polską walutę przychodów w wysokości 1 200 000 euro

Zgodnie z obowiązującymi przepisami kwotę przychodów 1,2 mln €, po przekroczeniu której jednostki zobligowane są do prowadzenia od nowego roku ksiąg rachunkowych, przelicza się po średnim kursie NBP z pierwszego roboczego dnia października z poprzedniego roku obrotowego. Termin ten został przesunięty z 30 września i zastosowany zostanie po raz pierwszy do przeliczenia przychodów wyrażonych w walutach obcych za 2015 rok.

Kwestia ta zatem została ujednolicona w stosunku do przepisów ustawy o VAT oraz przepisów dotyczących podatku dochodowego.

Sprawozdanie skonsolidowane

Kolejne zmiany dotyczą sprawozdań skonsolidowanych. Do ich sporządzenia są zobligowane podmioty, które nie przekroczyły dwóch z trzech parametrów:

38,4 mln zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
76,8 mln zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
250 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Ponadto obowiązek sporządzania sprawozdań skonsolidowanych obejmuje również jednostki, które dokonały wyłączeń konsolidacyjnych. Są to podmioty, które przekroczyły co najmniej dwie z trzech niżej wymienionych wartości:

32 mln zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
64 mln zł– w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.

Znowelizowana ustawa wprowadziła także kilka istotnych nowości i modyfikacji w definicjach. Wprowadzono nowy termin: „zaangażowanie w kapitale”, przez który rozumie się jakikolwiek udział w kapitale innej jednostki, mający charakter trwałego powiązania. Trwałe powiązanie natomiast jest związane z nabyciem, zakupem lub pozyskaniem w innej formie udziału w kapitale jednostki stowarzyszonej, chyba że wysoce prawdopodobne jest zbycie udziału w krótkim okresie od dnia jego nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie, poprzez zawarcie umowy lub podjęcie innych aktywnych działań dotyczących zbycia. Oznacza to, że nawet posiadanie jednej akcji i chęć jej zatrzymania, powoduje że mamy do czynienia z zaangażowaniem w kapitale.

Zmieniło się także pojęcie znaczącego inwestora. Obecnie znaczącym inwestorem jest jednostka będąca spółką handlową lub przedsiębiorstwem państwowym, która posiada zaangażowanie w kapitale innej jednostki i wywiera na nią znaczący wpływ. Nawet jeden udział wskazuje na to, że jednostka jest uznana za znaczącego inwestora.

Sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej

Obszerną zmianą, jaka obowiązuje od 2016 roku jest wprowadzenie nowego rodzaju sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej. Do jego sporządzania zobligowano jednostki, których działalność związana jest z przemysłem wydobywczym lub wyrębem lasów pierwotnych przy zachowaniu pewnych ograniczeń związanych z określonymi progami zatrudnienia i bilansu, a także formy prawnej podmiotu. Zgodnie z artykułem 63f ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej tworzą wyżej wymienione podmioty, jeśli są:

jednostką działającą na rynku finansowym, będącą spółką kapitałową, spółką komandytowo-akcyjną lub taką spółką jawną lub komandytową, której wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej,
lub podmioty wymienione w art. 63f ust.1. pkt. 2 pod warunkiem, że w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok zostały przekroczone co najmniej dwie z następujących trzech wielkości:

85 mln zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
170 mln zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty,
oraz jeżeli pojedyncza płatność lub suma płatności powiązanych dokonanych przez tę jednostki stanowiła w roku obrotowym co najmniej równowartość kwoty 424,7 tys. zł.

Zakres ujawnianych informacji w sprawozdaniu płatności na rzecz administracji publicznej został określony w art. 63f ust.2 .

Obowiązek badania sprawozdania finansowego

Rozszerzono katalog podmiotów, których sprawozdania finansowe podlegają obligatoryjnemu badaniu przez biegłego rewidenta. Należą do nich instytucje płatnicze oraz instytucje pieniądza elektronicznego. Sama opinia z badania (art. 65 ust. 2 i 3) będzie musiała zostać rozszerzona o informacje o tym czy w sprawozdaniu z działalności stwierdzono istotne zniekształcenia. Wielkości progowe określające obowiązek badania sprawozdania finansowego dla pozostałych jednostek pozostały bez zmian.

Podsumowanie zmian w polskiej ustawie o rachunkowości w 2016 roku

Sprawozdania finansowe za rok obrotowy 2016 będą sporządzane w oparciu o przepisy znowelizowanej ustawy o rachunkowości. Wiąże się to zarówno z wprowadzeniem zmian w bieżącym prowadzeniu rachunkowości, sporządzaniu sprawozdań, jak i wprowadzeniem zmian w polityce rachunkowości. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami ustawy zalecane jest określenie poziomów istotności dla sprawozdania finansowego. Nasi doradcy pozostają do Państwa dyspozycji w kwestii implementacji nowych rozwiązań do Państwa systemu księgowości.

Jeżeli są Państwo zainteresowani tym tematem, chętnie udzielimy dalszych informacji. Nasi biegli rewidenci i konsultanci są do Państwa dyspozycji i odpowiedzą na pytania z zakresu audytu finansowego w biurach Rödl & Partner: Gdańsk, Gliwice, Kraków, Poznań, Warszawa oraz Wrocław.

3.08.2016

Do góry »

Kontakt

Contact Person Picture

Magdalena Ludwiczak

biegły rewident

Partner

Wyślij zapytanie

Profil