Jednostki powiązane, czyli jakie?

​Ustawa o rachunkowości narzuca jednostkom obowiązek wykazania w sprawozdaniu finansowym transakcji z jednostkami powiązanymi. W bilansie podmiot powinien wyodrębnić salda aktywów i rozrachunków, w rachunku zysków i strat przychody netto ze sprzedaży oraz przychody i koszty finansowe, a w rachunku przepływów pieniężnych wartość wpływów ze sprzedaży oraz wydatków na nabycie aktywów finansowych jednostek powiązanych. Dodatkowo informacje o transakcjach z jednostkami powiązanymi powinny być podane w odpowiednich notach dodatkowych informacji i objaśnień.

Ustawa o rachunkowości wprowadza również pojęcie jednostek, w których kapitale jednostka sporządzająca sprawozdanie finansowe posiada zaangażowanie kapitałowe. Jednostka sporządzająca sprawozdanie finansowe ma obowiązek wyodrębnia w bilansie rozrachunków oraz sald aktywów finansowych w tych jednostkach. Dla celów prawidłowej prezentacji w sprawozdaniu finansowym istotna jest więc właściwa identyfikacja jednostek powiązanych oraz jednostek, w których kapitale dana jednostka posiada zaangażowanie kapitałowe.

Jednostki powiązane ustawa o rachunkowości definiuje jako jednostki wchodzące w skład grupy kapitałowej (jednostka dominująca wraz z jednostkami zależnymi).

Jednostka dominująca a jednostki zależne

Jednostka dominująca sprawuje kontrolę nad jednostkami zależnymi (w sposób samodzielny lub poprzez wyznaczone osoby), co oznacza, że posiada wpływ na ich politykę operacyjną i finansową w celu osiągania korzyści ekonomicznych. Jest to jednostka, która posiada bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w organie stanowiącym jednostki zależnej, jest uprawniona do powoływania i odwoływania większości członków jej organów zarządzających i nadzorujących bądź sprawuje kontrolę na podstawie zapisów w statucie czy umowie jednostki zależnej.

Najczęstszym przypadkiem jest posiadanie przez jednostkę dominującą udziałów w jednostce zależnej. Przyjmuje się, że dolną granicę powiązania wyznacza posiadanie 20% udziałów/akcji.

Dodatkowo warto podkreślić, że jednostkami powiązanymi wobec jednostki sporządzającej sprawozdanie finansowe są zasadniczo spółki prawa handlowego, a więc: spółki osobowe (spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna) oraz spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna). Co ważne, kwestia powiązań dotyczy spółek, których właścicielem jest ta sama osoba prawna (nie zaś  osoba fizyczna – spółki X i Y są jednostkami powiązanymi, jeżeli ich właścicielem jest ABC Sp. z o.o. a nie przedsiębiorca Piotr Kowalski). Spółką dominującą może być spółka handlowa bądź przedsiębiorstwo państwowe.

Trwałe zaangażowanie w kapitale 

Jednostki, w których spółka posiada trwałe zaangażowanie w kapitale to jednostki, których udziały zostały nabyte, zakupione lub pozyskane w innej formie, tak aby trzymać je przynajmniej w okresie 3 miesięcy od dnia bilansowego.

Jednostka, która posiada trwałe zaangażowanie w kapitale innej jednostki oraz weszła w posiadanie jej udziałów w celu wywierania znaczącego wpływu na jej politykę finansową i operacyjną, to znaczący inwestor. Należy tu podkreślić, że wpływ ten nie ma jednak znamion kontroli. W praktyce oznaczać to może przykładowo posiadanie min. 20% liczby głosów w organie stanowiącym jednostki, udział w podejmowaniu decyzji w sprawie podziału zysku lub pokrycia straty, zasiadanie w zarządzie lub radzie nadzorczej, dostarczanie know-how czy przeprowadzanie istotnych transakcji. Taką jednostkę podporządkowaną nazywamy jednostką stowarzyszoną.

O trwałym zaangażowaniu w kapitale mówimy również w przypadku wspólnika jednostki współzależnej, który sprawuje nad nią współkontrolę z drugim wspólnikiem – na podstawie zawartej między nimi umowy, umowy spółki czy statutu.

Nieco szerszy katalog jednostek powiązanych dotyczy jednostek sporządzających sprawozdanie zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej.

Zgodnie z MSR 24 Ujawnienie informacji na temat podmiotów powiązanych podmiotem powiązanym może być nie tylko jednostka, lecz także osoba związana z jednostką sporządzającą sprawozdanie finansowe, tj. osoba sprawująca kontrolę/współkontrolę, mająca znaczący wpływ czy też członek jej kluczowego personelu bądź  kluczowego personelu jej jednostki dominującej. W przypadku jednostek definicja podmiotów powiązanych obejmuje podmioty z jednej grupy kapitałowej, a więc jednostki dominujące i zależne, jednostki współzależne oraz stowarzyszone, a także jednostki, w których ta sama osobą sprawuje kontrolę.

Przykład 1

Przykład 2

Jeżeli jesteś zainteresowany tym tematem, chętnie udzielimy dalszych informacji. 

Nasi biegli rewidenci i konsultanci są do Twojej dyspozycji i odpowiedzą na pytania z zakresu audytu finansowego w naszych biurach w: Gdańsku, Gliwicach, Krakowie, Poznaniu, Warszawie oraz we Wrocławiu.

Do góry »